el
Etimolodjeye 1
candjîel | li |
Tayon-bodje latén «ille» (ci-ci).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɛl/ /il/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɛl/
- Ricepeures : nén rcepåve
Årtike
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | li / el / l’ | les / ls |
femrin | li / el / l’ | les / ls |
el omrin et femrin
- definixhant årtike, omrin et femrin, avou ene divanceye voyale, metou divant ene cossoune, a l’ atake ou dirî ene cossoune.
- El vatche amoenne ès vea; ohé ohé å long do ri, el vatche amoenne ès vea. — Tchanson d’ efant (fråze rifondowe).
- El vea assaetche el tchén; ohé ohé å long do ri, el vea assaetche el tchén. — Tchanson d’ efant (fråze rifondowe).
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
- el : R13
Ratournaedjes
candjî Loukîz a : li
Prono d’ djin coplemint
candjîdivant l’ viebe | li / el |
---|---|
dirî l’ viebe | lu |
sipotchaedje (padvant ou padrî) |
l' |
el
- (omrin et femrin ) prono del troejhinme djin, omrin u femrin, avou ene divanceye voyale, droet coplemint metou divant on viebe ki cmince pa ene cossoune eyet a l' atake ou dirî ene cossoune (dierin son do mot di dvant).
- Djîle aveut stî s' providince; ossu, divins totes ses poennes, elle el veyeut todi avou ricnoxhance, ariver e s' måjhone — Jean Bosly, L’Afêre d’ås Houlpês, p. 127 (fråze rifondowe).
- El vouss ou nel vouss nén ?
- (neute) dins les ratourneures : come « el fé longue », « el fé zûner », « el trossî », « el siteper »…
Mots vijhéns
candjîNombe | Djin | Djinre | Sudjet | Muroetrece | Acuzatif (droet coplemint) | Datif (coplemint nén direk) | Locatif | Djenitif (pårtixhrê) | Tonike (tot seu ou dirî dvancete) |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Singulî | Prumire djin | — | dji, dj’ dju (padrî) |
mi, m’, èm | mi, m’, èm (divant l’ viebe) mu, m’ (dirî l’ viebe) |
mi, m’, èm (divant l’ viebe) mu, m’ (dirî l’ viebe) |
— | — | mi |
Deujhinme djin | — | vos, vs ti, t’, èt tu, -ss (padrî) |
vos, vs ti, t’, èt |
vos, vis, vs ; ti, t’, èt | — | — | twè, ti, ti-minme, t’-minme, tizôte, etzôte | ||
Troejhinme djin | Omrin | i, il | si, s’, ès | li, l’, el | lyi | î | è endè, end, ndè, nd |
lu | |
Feminine | ele, elle | li, l’, el | leye | ||||||
Neute | on | — | — | — | — | lu | |||
Pluriyal | Prumire djin | — | nos, ns ; dji, dj’ | nos, ns | — | — | nos, nozôtes | ||
Deujhinme djin | — | vos, vs | vos, vs | vos, vs | vos, vis, vs | — | — | vos, vozôtes, tizôtes, etzôtes | |
Troejhinme djin | Omrin | i, il | si, s’ | les, ls ; lzès, lzè, elzès | lezî, elzî, lzî | î | è endè, end, ndè, nd |
zels, yeusses | |
Feminine | ele, elle | zeles, yeusses |
Sipårdaedje do mot
candjîRatournaedjes
candjî Loukîz a : li#Prono d' djin coplemint
Etimolodjeye 2
candjîel | e l’ |
Etroclaedje di : "e" + "li" (divant on femrin sustantif); etroclaedje dedja scrît dins l' vî walon (1250); li riscôpaedje dizo ortografeye "e l' " est pus novea (1900).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɛl/ /al/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɛl/
- Ricepeures : nén rcepåve
Etroclé årtike
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | el / e l' (divant voyale) | ezès |
femrin | e / e l' (divant voyale) | ezès |
el femrin
- dins li, divins li (divant on no femrin ki cmince pa ene cossoune).
- Dji voe kécfeye des cis - ki sont ritches... et pice-crosse - Trimer, greter, spårgnî tant k' i moussexhe el fosse (Edouard Remouchamps, divins Tåtî l' perikî).
- Li France ! Li France ! Avinne, c’ est a ene pixheye del Beldjike. Et del Beldjike, vos estoz totsurade el Holande ou e l’ Almagne. Pår el Daenmåtche ou el Pologne — Lucyin Mahin, Moude a rvinde.
Notule d’ uzaedje
candjîDivins les tecses e rfondou, la k' on sieve eto li mot « el » come årtike, on a ptchî di scrire li schåyeye cogne (« e l’ »), apus k' dins les mots d' aplacaedje.
Mots d’ aplacaedje
candjîRatournaedjes
candjîdivins li + femrin no
Etimolodjeye 3
candjîS’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « el », el pout stitchî vaici.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɛl/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
el | els |
el omrin
Ortografeyes
candjîE rfondou walon :
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /el/ /ɛl/ /œl/ /øl/ /əl/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /el/
- Ricepeures : nén rcepåve
Årtike
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | ech / el / l’ / ch’ / | les / chès |
femrin | el / l’ | les / ls |
el
- el (mot scrît e picård come e walon, mins prononcî diferinnmint).
- Alorse, el vint d'amont, i s'a mis à soufler ed tout sin pu fort — nén cnoxhou scrijheu, ratournant ene fåve d’ Ezope, Li bijhe et l’ solea.
- Adon, el vint d' lahôt s' a metou a shofler di tot ses pus foirts.
- Ch'vint et pi ch'solé is s'chipouilloai't, asseurès qu'is étoai't satchun, d'éte pu fort éq l'eute — nén cnoxhou scrijheu, ratournant ene fåve d’ Ezope, Li bijhe et l’ solea.
- El vint eyet l' solea s' margayént, assurés k' il estént tchaeconk, d' esse pus foirt ki l' ôte.
- Alorse, el vint d'amont, i s'a mis à soufler ed tout sin pu fort — nén cnoxhou scrijheu, ratournant ene fåve d’ Ezope, Li bijhe et l’ solea.
Sipårdaedje do mot
candjîLevant des Picårdeye linwistike (avou l' Picårdeye walone).
Sourdants
candjî- Prononçaedje & tåvlea des alofômes: Jean-Michel Eloy, Les formes de l'article dans un picard contemporain, eplaidaedje di l' univ d' Amiens, 1986.
- Spårdaedje: Cécile Kaisin: L'article défini: entre facteurs d'unité et facteurs de césure, un élément emblématique de la langue pîcarde ? Dialectes de Wallonie, 37 (2021) pp. 142-190.
Espagnol
candjîÅrtike
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | el | los |
femrin | la | las |
el omrin