on
Walon (Rifondou)
candjî
Etimolodjeye 1 candjî
Tayon-bodje latén « unus » (onk).
Prononçaedje candjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɔ̃/ /oː/ /uː/ /u/ /ɛ̃/ /iː/ /œ̃/ miersipepieuzmint e l’ notule ALW 1.96 .
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɔ̃/
aschoûtez lu (on bassi)
- Ricepeures : nén rcepåve
Årtike candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | on / èn (divant voyale) | des |
| femrin | ene | des |
on omrin
- nén definixhant årtike, metou divant on sustantif omrin ki cmince pa ene cossoune, et ki al tiesse del fråze, est å pus sovint prezinté pa ene adrovire.
- Gn a on gayet avou les åmayes !
- N a-st on batea k' aprepeye !
- C' est èn efant k' a stî gåté pouri.
- La 'ene vayante båshele !
- tolminme ké (al tiesse del fråze).
- On vraiy maçon ni bastit nén on meur di cisse façon la.
- Ene djonne feye comifåt ni trinne nén so les dicåces après meynute.
Ratourneures candjî
Ortografeyes candjî
(ortografeyes po l' årtike singulî: omrin dvant cossoune / omrin dvant voyale, femrin)
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- in / in-n-, in.ne : G201 p. 265, G202 p. 48 (metans a Gougnere u Ohin)
- in / èn, ène : O2
- un / un-n-, eune : S24
- on / in-, ine : E1, G201 p. 265, G202 p. 48
- in / èn-, ène : O0, S24, S117
- ô, eune : E211, G201 p. 265, G202 p. 48
- in / in-n-, inne : O3
- in / èn', ène : C8
- un / eun-, eune : S0, S104, S107
- oû, ine : G201 p. 265 (a Montgneye-so-Mouze), G202 p. 48
- ôⁿ, eune : G201 p. 265, G202 p. 48
- î, eune / ène : S33, G201 p. 265, G202 p. 48
- in / in, ène : O4 (dins «in âye», metans a «advinia» l° 54)
- on / on-, one : C1, E34, S0, G201 p. 265, G202 p. 48
- ou / oun-, oune : S0, G201 p. 265
- on / on’, one : E165
Waitîz eto a G201 p. 265 (omrin) et G202 p. 48 (femrin).
Note: li voyale d' atake di l' årtike femrin ni s' prononce sovint nén pa drî ene voyale (« diner ene sacwè » si prononce « diné 'n sacwè »), li dujhance e Feller est di scrire li spotchaedje ( 'ne, 'n, n' ), nén e rfondou. Li tåvlea cial padzeu ni mostere nén ces cognes sipotcheyes la (mins i n' a k' les troes etur åtchetes cial pa dvant)
Ratournaedjes candjî
nén definixhant årtike omrin
Prezintoe-nombe candjî
| omrin (divant cossoune) |
omrin (divant voyale) |
femrin |
|---|---|---|
| on | èn | ene |
| ɔ̃ | ɛn | ɛn |
on omrin
- mostere k' i gn a 1 sacwè u 1 sakî.
- Il ont-st on fi et deus feyes.
Ratourneures candjî
Parintaedje candjî
(minme sourdant etimolodjike)
Ratournaedjes candjî
on
Nén definixhant prono candjî
on omrin
- onk (dins l’ ratourneure : «n' on l' ôte»).
Etimolodjeye 2 candjî
Tayon-bodje latén « homo » («ome» dizo cas sudjet).
Prononçaedje candjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɔ̃/ /ã/ /ɔ/ /oː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɔ̃/
Nén definixhant prono candjî
| on | on-z | ons |
on (nén candjåve)
- ene sakî, les djins.
- On-z a bea dire, on-z a bea fé, ça fwait do bén d' esse amoureus (ratourné da Jacques Brel).
Parintaedje candjî
(minme sourdant etimolodjike) ome
Ortografeyes candjî
Ratournaedjes candjî
on
Prono d’ djin sudjet candjî
| on | on-z | ons |
on (nén candjåve)
- nos, dji (prono sudjet des cåzants).
- On n' î såreut ariver rén k' nozôtes troes.
- ti, vos (prono sudjet di l' atôtchî).
- On-z est dispiertêye, tchipete ? Cwè çk' on-z a sondjî, del nute ?
Ortografeyes candjî
Ratournaedjes candjî
Loukîz a : nos