-ss

Walon (Rifondou)Modifier

EtimolodjeyeModifier

Tayon-bodje latén "-s" (cawete di codjowaedje latene di l' atôtchî singulî). C' est l' minme uzaedje di replaeçaedje do prono sudjet "ti" k' e l' espagnol. Dataedje do mot : 1450.

Prono d’ djin sudjetModifier

-ss (nén candjåve)

cawete di codjowaedje ki våt l' prono sudjet "tu" metou padrî l' viebe, dins les codjowaedjes di sacwants ptits viebes kel prononçaedje finixh pa ene voyale (si c' est ene cossoune prononceye on eploye «tu» ?).

dins ene fråze di dimande.
1. a l' indicatif prezintrece
  - Ôss çou ki dj' di?
  - Cwè diss ?
  - Vénss avou mi?
  - Vouss co on vere?
  - Po kî m' prinss ?
  - Comprinss çou k' dji t' vou dire?
  - Ti vass taire, al fén?
  - Saiss bén cwè, valet?
  - Ass dedja veyou çoula?
  - Ni voess nén ki c' est des covins, çoula? — Albert Lenfant (fråze rifondowe).
  - Mi ptit viyaedje avou tes djins, So tes pazeas ki n' vont nole pårt Èm ricnoxhress dispoy li tins? — Victor Georges (fråze rifondowe).
  - Li grand Gabriyel a vnou dire a Mareye: "vouss ?"; et leye: "oyi, dji vou bén !". — Julos Beaucarne (fråze rifondowe).
2. å durant indicatif erirece
  - André Piret, kî esteuss ? (Bultin walon)
3. a l' indicatif futurrece
  - Venress co èn ôte côp ?
  - Åress li coraedje di t' taire ?
4. å condicioneu
  - Vôreuss co dire åk ?
  - M' ireuss bén cweri ene djate ?
dins ene fråze di sclameure.
(vî sintake) dins ene fråze di djhaedje
- To vicrès bén et si åress todi a magnî a t' fwin.
dins des arinnoes: saiss, taiss, voess.
- Neni, saiss, ti, valet !
- Oyi, taiss, vozôtes.
- C' esteut insi k' ça aléve, voess !

SinonimeyeModifier

tu (dirî ene cossoune)

Mots vijhénsModifier

Pronos d’ djins walons
Nombe	Djin	Djinre	Sudjet	Muroetrece	Acuzatif (droet coplemint)	Datif (coplemint nén direk)	Locatif	Djenitif (pårtixhrê)	Tonike (tot seu ou dirî dvancete)
Singulî	Prumire djin	—	dji, dj’ dju (padrî)	mi, m’, èm	mi, m’, èm (divant l’ viebe) mu, m’ (dirî l’ viebe)	mi, m’, èm (divant l’ viebe) mu, m’ (dirî l’ viebe)	—	—	mi
	Deujhinme djin	—	vos, vs ti, t’, èt tu, -ss (padrî)	vos, vs ti, t’, èt		vos, vis, vs ; ti, t’, èt	—	—	twè, ti, ti-minme, t’-minme, tizôte, etzôte
	Troejhinme djin	Omrin	i, il	si, s’, ès	li, l’, el	lyi	î	è endè, end, ndè, nd	lu
		Feminine	ele, elle		li, l’, el	lyi	î	è endè, end, ndè, nd	leye
		Neute	on		—	—	—	—	lu
Pluriyal	Prumire djin	—	nos, ns ; dji, dj’	nos, ns			—	—	nos, nozôtes
	Deujhinme djin	—	vos, vs	vos, vs	vos, vs	vos, vis, vs	—	—	vos, vozôtes, tizôtes, etzôtes
	Troejhinme djin	Omrin	i, il	si, s’	les, ls ; lzès, lzè, elzès	lezî, elzî, lzî	î	è endè, end, ndè, nd	zels, yeusses
	Troejhinme djin	Feminine	ele, elle	si, s’	les, ls ; lzès, lzè, elzès	lezî, elzî, lzî	î	è endè, end, ndè, nd	zeles

Omofoneye possibeModifier

s' (va s' ti fé cori araedjî !; alez 's vey e motî)

OrtografeyesModifier

Divant 1900 :

~sse : (eg. : arasse, pousse)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

-s-s′ : G202 p. 67
-se : E1
~s′ : G202 p. 67
-s-se : C9 (eg. : dis-se), G202 p. 67
~sse : C8 p. 180 (eg. : faisse, disse)
~s′-të, ~s′-tu : G202 p. 67

E rfondou walon :

-ss : R9 ^(lére), R11 ^(lére)

RatournaedjesModifier

cogne dimandrece

Arabe : ت (~ta, omrin; ~ti, femrin)
Arabe marokin : ت (ti~, passé, omrin et femrin; egzimpe : vouss ? بغيت bghiti)
Catalan : ...~s ... ?
Almand : ... du ... ?
Inglès : ... you ... ?
Espagnol : ¿ ...~s ... ? (egzimpe : vouss ? : ¿ quieres ?)
Francès : ... -tu ... ? (egzimpe : vouss ? : veux-tu ?)
Neyerlandès : ... je ... ?
Occitan : ...~s ... ?

SourdantsModifier

L. Remacle, Syntaxe du parler du parler wallon de La Gleize, tome 1, pp 199-205.
Mape et notule ALW2 l° 18 (p. 67-71)
Sol grosse croejhete da Hendschel
Dataedje: Live Remacle so les mots walons di dvant 1600, dins ene fråze avou «åress»; «arasse», p. 204,

Waitîz etoModifier

Lijhoz l’ årtike Cawete -ss so Wikipedia