Loukîz eto : .

Etimolodjeye 1

candjî

Tayon-bodje latén « me » , acuzatif di « ego » (« mi »).

Prono d’ djin coplemint

candjî
Alofômes
Cogne plinne ordinaire Cogne plinne a dvanceye voyale Spotcheye cogne
mi èm m’
omrin femrin
Singulî mi mi
Pluriyal nos nos

mi omrin et femrin

  1. prono coplemint do cåzant, del cåzante, metou divant l’ viebe et droet coplemint d’ ci-ci (acuzatif).
    • Ele mi rtourna d’ tos les costés avou ses kesses et ses messes.
    • C’ est lu ki m’ a batou.
  2. prono coplemint do cåzant, del cåzante, metou divant l’ viebe et coplemint nén direk di ci-ci (datif).
    • Ça n’ mi dit nén did wice ki vos divnoz.
    • On m’ dit ki vs avoz mezåjhe di mi.
  3. prono d’ viebes å prono muroetrece codjowé al prumire djin do singulî.
    • Dji n’ mi sai adure a ces ipad la.
    • Dji m’ dimande bén çou k’ il a come idêye dirî s’ tiesse.
Mots d’ aplacaedje
candjî
Mots vijhéns
candjî
  • mu (metou dirî l’ viebe)


Pronos d’ djins walons
Nombe Djin Djinre Sudjet Muroetrece Acuzatif (droet coplemint) Datif (coplemint nén direk) Locatif Djenitif (pårtixhrê) Tonike (tot seu ou dirî dvancete)
Singulî Prumire djin dji, dj’
dju (padrî)
mi, m’, èm mi, m’, èm (divant l’ viebe)
mu, m’ (dirî l’ viebe)
mi, m’, èm (divant l’ viebe)
mu, m’ (dirî l’ viebe)
mi
Deujhinme djin vos, vs
ti, t’, èt
tu, -ss (padrî)
vos, vs
ti, t’, èt
vos, vis, vs ; ti, t’, èt twè, ti, ti-minme, t’-minme, tizôte, etzôte
Troejhinme djin Omrin i, il si, s’, ès li, l’, el lyi î è
endè, end, ndè, nd
lu
Feminine ele, elle li, l’, el leye
Neute on lu
Pluriyal Prumire djin nos, ns ; dji, dj’ nos, ns nos, nozôtes
Deujhinme djin vos, vs vos, vs vos, vs vos, vis, vs vos, vozôtes, tizôtes, etzôtes
Troejhinme djin Omrin i, il si, s’ les, ls ; lzès, lzè, elzès lezî, elzî, lzî î è
endè, end, ndè, nd
zels, yeusses
Feminine ele, elle zeles, yeusses


Ratournaedjes
candjî
prono droet coplemint (acuzatif)
prono coplemint nén direk (datif)
prono d’ viebe å prono

Prono d’ djin tonike

candjî
omrin femrin
Singulî mi mi
Pluriyal nozôtes nozôtes

mi omrin et femrin (nén spotchåve)

  1. prono tonike do cåzant, del cåzante, metou lu tot seu, avou on coma padrî ou padvant.
    • Mi, dj’ end a m’ sô.
    • Dji vou bén, mi.
    • I m’ shonne, mi, k’ on-z a mo do plaijhi, cial.
    • C’ est mi idêye, paret, mi Sintake Rimåke (fråze rifondowe).
    • Dji cmince a nd aveur m' conte mi d' tot çoula, et Dåvid ossu. Joseph Mignolet, "Li vôye qui monte" (1933), p.35 (fråze rifondowe).
  2. prono do cåzant metou padrî ene divancete.
    • Vinoz adlé mi, poyon.
    • Dji n’ vou nén prinde çoula sor mi.
    • A mi, i m’ shonne, mi, k’ on-z a mo do plaijhi, cial.
Mots d’ aplacaedje
candjî
Sinonimeye
candjî
Ratourneures
candjî
  1. tant k’ a mi
  2. mi yet ti, mi yet ti / twè yet mi, vos et mi
  3. pôve mi dijhêye po s’ plinde lu-minme.
    • Pôve mi, dji n’ saveu pus a kî n’ date !
    F. pauvre de moi.
  4. mi et (èn ôte) "mi" pout vni l’ prumî dins ene enumeråcion sins displaire.
    • Ça fwait k’ dji nos ans stî mete el cawêye a l’ intrêye do cinema, mi et m’ camaeråde.
  5. da mi : da minne.
    • Ci live la, c’ est da mi.
    F. qui m’ appartient, qui m’ est propre.
    • por mi a mi idêye.
    • Por mi, il est sô.
    F. à mon avis.
Ratournaedjes
candjî
prono tonike metou lu tot seu
prono tonike do cåzant metou padrî ene divancete

Prezintoe d’ apårtinance

candjî
Alofômes
Cogne plinne ordinaire Cogne plinne a dvanceye voyale Spotcheye cogne
mi èm m’
singulî pluriyal
mi mes

mi omrin et femrin

  1. prezintoe d’ apårtinance do cåzant et del cåzante.
Ratournaedjes
candjî
mi

Etimolodjeye 2

candjî

Prumirès letes di « mira gestorum », boket d’ èn îme a sint Djhan-Batisse, k’ a siervou a lomer les notes.

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
mi

mi omrin

  1. note di muzike, li troejhinme del game.
    • Mi, a mi, on n’ dit nén "ti"; Fa, c’ est l’ vî fa d’ Ovîfa; Sol, c’ est vos ki l' a sol dos (tchanson des notes).
    • Do, ré, mi, fa, sol, la, si, do; tos les Flaminds, c’ est des båyåds.

Tchampnwès

candjî

Adviebe

candjî

mi

  1. nén.
    • Pou les Champenois, les Ardennais, ça n'est rin d'autte què des dgens un peu arriérés, qui viquot dos leus bos et leus boutiques, et qui ne causot min.me mi tourtous français Gérard Avril (fråze rarindjeye).
      • Po les Tchampnwès, les Årdinwès, ça n' est rén d' ôte ki des djins on pô erirés, ki vikèt dins leus bos et leus botikes, et ki n' cåzèt minme nén tertos francès.
    • En Floride, un patoisant paurrat dère: «ça n' est mi a mi» Gérard Avril, avou on djeu d' mot: Miami.
      • E l' Floride, on patwès-cåzant pôrè dire «ça n' est nén da ti».