a
Scrijha laténCandjî
LeteCandjî
| pitite lete | grande lete |
|---|---|
| a | A |
a
- prumire pitite lete et prumire voyale di l’ alfabet latén.
- chife dijh e sistinme egzadecimå.
- Li grijhe coleur avou l’ code rodje-vert-bleu (RVB) 170, 170, 170 pout si scrire « #aaaaaa » u co « #aaa » dins ene foye di stîle (CSS), avou des grandès u ptitès letes.
NoteCandjî
cisse lete cial ni doet nén esse maxheye avou li lete foirt ershonnante di l’ alfabet cirilike : а.
Waitîz etoCandjî
Lijhoz l’ årtike Lete A so Wikipedia
Walon (Rifondou)Candjî
Etimolodjeye 1Candjî
Tayon-bodje latén « ad ».
DivanceteCandjî
a (nén candjåve)
- mostere l’ aplacaedje.
- C’ esteut plaké a l’ finiesse.
- mostere li direccion.
- Dji va a Lidje.
- mostere li provnance.
- Dji l’ a yeu a Birdjite.
Mots d’ aplacaedjeCandjî
RatournaedjesCandjî
± mostere l’ aplacaedje (fråze : … au meur)
± mostere li provnance (fråze : … a Birdjite)
Etimolodjeye 2Candjî
Mot-brut (shoflaedje, li boke å lådje)
Mot-fråzeCandjî
a (nén candjåve) (avou on pont di sclameure padrî)
- mostere li djériaedje a cåze d’ ene sovnance (binåjhté cwand on s’ sovént d’ ene sacwè k’ on n’ a pus).
- A ! les beas djoûs et les belès djoyes ki dj’ avans yeu e scleyon. — E. Pècheur.
- mostere k’ on est måvlé.
- A ! les pansous d’ tchets ! C’ est après l’ misse k’ on ratind ? — P.-J. Dosimont.
Mots d’ aplacaedjeCandjî
Mots vijhénsCandjî
OrtografeyesCandjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
RatournaedjesCandjî
Etimolodjeye 3Candjî
Criyaedje po dire bondjoû, protche di « hê », et d’ l’ inglès « hi ».
PrononçaedjeCandjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a/ /aː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a/
Mot-fråzeCandjî
- coûte manire di dire « bondjoû » a des camaerådes (a tolminme kéne eure).
- A ! les aclairixheus ! Endè vénroz mwaisses di totes ces betråles la ?
Piceures di croejheteCandjî
- sovint aconcoisté do no d’ l’ arinné.
- A, Emile !
SinonimeyeCandjî
RatournaedjesCandjî
± coûte manire di dire bondjoû a des camaerådes; 
Loukîz a : bondjoû
Loukîz a : bondjoû
Etimolodjeye 4Candjî
Tayon-bodje latén « allium » (minme sinse).
PrononçaedjeCandjî
- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a/ (minme prononçaedje pattavå)
SustantifCandjî
| singulî | pluriyal |
|---|---|
| a | as |
a f. (djinre diferin do sfwait mot e francès)
- (plante) plante des cortis, ki dene èn agnon, fwait di 10 a 25 bokets, k’ on mete dins l’ amagnî po dner do gosse, u po l’ wårder; e sincieus latén : Allium sativum.
- Ass metou d’ l’ a e djigot ?
- I magne des as po s’ cour.
- Gn a des as di rpikêyes dins ci aireye ci.
- E moes d’ nôvimbe, on plante les as : ele dimorront dins tere tot l’ ivier. — M. Anselme.
- I m’ fåt deus schipes d’ a po ci rcete la. — C. Massaux.
- Ça s’ magne avou ene såce a l’ a.
RatourneuresCandjî
- ene tiesse u ene bole d’ a : agnon di l’ a.
- sclat d’ a, schåfe d’ a, sclepe d’ a, schipe d’ a : cwårtî d’ a (boket di l’ agnon d’ a).
- ene tresse u ene tike u on rin u on tchaplet d’ as : des as arindjîs e tchinne, treyîs pal cawe, metous po esse wårdés.
Mots d’ aplacaedjeCandjî
OrtografeyesCandjî
RatournaedjesCandjî
a
tiesse u bole d’ a ; agnon di l’ a
Francès : bulbe d’ail
sclat d’ a ; schåfe d’ a ; sclepe d’ a ; schipe d’ a
- Francès : gousse d’ail
Waitîz etoCandjî
Lijhoz l’ årtike a (plante) so Wikipedia
Etimolodjeye 5Candjî
PrononçaedjeCandjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- (cåzant) /a/ /e/ /ɛː/
- (riwaitant) /a/ /ɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a/
- diferins prononçaedjes :
CodjowasCandjî
a
- indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî do viebe awè/aveur
- Dj’ a fwin, dj’ a soe, dj’ end a m’ sô.
- Li cinsî a on novea tracteur.
OrtografeyesCandjî
(1ire djin)
(3inme djin)
RatournaedjesCandjî
Walon (sistinme Feller)Candjî
DivanceteCandjî
a (nén candjåve)
- a.
- e.
- Ène gazète a walon.
- Ene gazete e walon.
- Côper a boukèts. — Motî d’ Cerfontinne.
- Côper e bokets.
- Ène gazète a walon.
- ås
- taper a cayôs, taper a gayes. — Motî do Coûtchant walon.
- taper ås cayôs, taper ås gaeyes.
- taper a cayôs, taper a gayes. — Motî do Coûtchant walon.
CodjowaCandjî
- indicatif prezintrece, troejhinme djin do singulî avwê/avwêr
- dj’ai, il a, nos avons, vos avez, is ont. — Motî d’ Nivele, a « avwê(r) ».
Sipårdaedje do motCandjî
OrtografeyesCandjî
FrancèsCandjî
CodjowaCandjî
a