Loukîz eto : åbeye, Âbèye.

Prononçaedje

candjî

Etimolodjeye 1

candjî

Bodje « abé », avou l’ cawete « -eye ».

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
abeye abeyes

abeye femrin

  1. måjhon di rlidjeus moenné pa èn abé ou ene abêsse.
Ratourneures
candjî
  1. ene måjhon come ene abeye : ene foû grande måjhone.
  2. abeye d' Ône, abeye del Våmneute, abeye di Sint-Houbert : sacwantès abeyes del Walonreye.
  3. ås Abeyes : no d' plaece d' Ôpont.
Parintaedje
candjî
Sinonimeye
candjî
Ortografeyes
candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjî
abeye

Etimolodjeye 2

candjî

Tayon-bodje latén « habilis » (k’ overe bén et rade).

Adviebe

candjî

abeye (nén candjåve)

  1. rade, vite.
    • Abeye foû d' cial ! Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Abeye, mes efants, levez vs acoûsse, ca c' est ouy ki vosse papa rvént Henri Frenay (fråze rifondowe).
    • Vigreus Djîles, abeye ! Puski l' carnaval
      Ki vout del sotreye
      Est racorou cial Louis Lagauche, "L' inmant", Les Djîles, (1947), p. 127 (fråze rifondowe).
    • Ele court abeye prinde ene marinde foû di s' tchena Lucien Somme (fråze rifondowe).
    • Abeye maxhî ene fortchetêye di canadas avou l' tchirou Chantal Denis (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjî
  1. rade et abeye : ridoblete po rafoirci.
    • Il a fwait ça rade et abeye.
  2. abeye abeye, u å pus abeye, u a l' pus abeye :
    1. foirt raddimint.
    2. trop raddimint et nén foirt bén.
      • Il a fwait ça ene sacwè å pus abeye.
      • Bén, djans, nos l' alans veyî*
        Véns cial å pus abeye
        Li camrade dè l'joie, Chanchet Barillié, 1852 (fråze rifondowe).
      • Ci n' est k' après aveur schoûté totes ses råjhons,
        K' dj' a stou, å pus abeye, fé l' comission
        — Édouard Remouchamps, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «w:Li savtî», 77-143 (fråze rifondowe).
Parintaedje
candjî
Sinonimeye
candjî
Contråve
candjî

(å pus abeye)   Loukîz l’ motyince : avou ene grande vitesse

Ortografeyes
candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : E89, E177a (1823)
Ratournaedjes
candjî
rade;   Loukîz l’ motyince : avou ene grande vitesse

Mot-fråze

candjî

abeye (nén candjåve)

  1. dene l’ ôre d’ aler rade.
    • Abeye, insi ! Vos seroz co tårdou, ttaleure !
Sinonimeye
candjî

alez, hay, acoûsse

Ortografeyes
candjî
Li mot n’ est nén dins : E89, E177 (1823)
Ratournaedjes
candjî
dene l’ ôre d’ aler rade

Addjectif

candjî
singulî pluriyal
omrin abeye abeyes
femrin padrî abeye abeyes
femrin padvant abeye abeyès

abeye omrin et femrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

  1. ki va rade et ki fwait bén.
    • Il est abeye po fé si ovraedje.
    • Gn a des ovrîs abeyes et des tchicteus.
Ratourneures
candjî
  1. Li bon feu fwait l' abeye meskene : cwand gn a on bon feu, li meskene va pus rade po-z aprester a magnî.
Sinonimeye
candjî
Contråve
candjî
Ratournaedjes
candjî
abeye

Etimolodjeye 3

candjî

Do viebe « abiyî ».

Codjowas

candjî

abeye

  1. indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « abiyî ».
  2. suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « abiyî ».
  3. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « abiyî ».
Ortografeyes
candjî
Li mot n’ est nén dins : E89, E177 (1839)