vini
Plinne cogne | Spotcheye cogne |
---|---|
vini | vni |
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « venīre » » (minme sinse).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /vi.ni/ /vy.ny/ /vœ.nœ/ /vi.ny/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /vi.ni/
- Ricepeures : vi·ni
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | vén |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | vinoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | vinans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | vegnnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | vénrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | vineu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | vegne |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | vinou |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
vini
- (v. sins coplemint) si raprepyî do cåzant.
- Li singlé vneut di m’ costé.
- Mins les vijhéns, zels, ki m' vinèt tos les djoûs taener avou, mwints côps, totes biestreyes et leus kigne-cagnes — André Henin (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) ariver.
- Dji n’ sai nén kimint ki ciste idêye la lyi a vnou el tiesse.
- Cwand i dmeure sol pot trop lontins, dji lyi creye « ça vént ? »
- Les Inglès, ki nos avént e leu mantche, vinît dner on côp d' mwin ås Espagnols — Dieudonné Salme (fråze rifondowe).
- On bea djoû, mi toû vna; dj' aveu fwai piede pacyince a m' mame, ele mi hapa på pougn, mi moenna disk' a l' ouxh del måjhone di penitince, et m' î vola fé intrer forceymint — Henri Forir (fråze rifondowe).
- (shuvou d' èn infinitif) aler fé ene sacwè.
- Ene målureuse bixhe si vna piede avou s’ djonne å mitan del trake. Li pôve rôbaleuze aveut-st avou la ene sote idêye. Ele l’ aléve payî tchir. — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- crexhe comifåt, tot djåzant d’ ene plante.
- Waite come les agnons vnèt bén, ciste anêye ci.
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « a ») fé ene sacwè d' atoumance.
- On gros loulou k’ vént-st a passer,
Leve ene pate, et, d’ èn air ficele,
Ramouye påjhûlmint leu diner. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «Les deux djas’resses», p.121 (fråze rifondowe).
- On gros loulou k’ vént-st a passer,
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « di ») aveur come provnance, come tayon.
- Did dou vént i, ci-la, avou s’ cabolêye pea ?
- Çou ki vént d’ tchén bawe, çou ki vént d’ poye grete.
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « di ») aveur tot djusse fwait ene sacwè.
- Nos vnans d' rapetassî ene respulêye di sovnances — Philippe Maudoux (fråze rifondowe).
- Mi popa vént d’ intrer al gargote da Plantroûle. — Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p.41 (fråze rifondowe).
- (v. sins djin) aspiter el tiesse (d’ ene sakî).
- Li powezeye, ça m’ vént tot seu.
- (v. sins djin) avou on coplemint k' est come on sudjet.
- Cwand v’néve des djins o l’ mâhon, ku ç’ fouhe dès cis do viyèdje ou dès cis d’â-d’foû, ku ç’ fouhe lu mêsse du scole, lu curé, l’ docteûr ou l’ vètèrinêre, lès martchands d’ bièsses, turtos djâzint l’ walon — Camille Gaspard.
- Après Buffon i n-a v’nou bråmint dès savants èt dès cwèreûs qu’ont s’crît dès hopês d’ lîves so lès bièsses pitites ou grosses, di chal èt d’ aute på. — Joseph Minet, "Les oujheas di nosse payis", p. 5.
- (v. sins djin) ariver, advini.
- Cwand i m’ vént do toumer sins exhowe,
Dj’ endè va l’ tiesse baxhowe
Avou mes screts-mawets,
Fé ene tournêye e bwès. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Anôy’mint », 1925, p.40 (fråze rifondowe).
- Cwand i m’ vént do toumer sins exhowe,
- (aidant viebe) Loukîz a : « vini di ».
Ratourneures
candjî- çou ki vént d’ tchén bawe, çou ki vént d’ poye grete
- vini å monde : rexhe do vinte di s' mame
Parintaedje
candjî- vinowe
- rivni, rivnant, rivnou
- divni, divnance, ridivni
- sovni, sovnance
- provni, provnance
- avni (v., "ariver")
- advini
- parvini, riparvini
- prevni, riprevni
- sorvini, sorvinance, rissorvini
Mots d’ aplacaedje
candjî- avni (o.n., futeur) / a vni
- vini foû
- vini avou
- vini djus, vini al valêye
- vini å monde
(avou l’ parintaedje)
Contråve
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :