Loukîz eto : prindé.

Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje latén « prendĕre » ‎(« prendere ») (minme sinse); çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -de » des viebes.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) prind
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) prindoz / purdoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) prindans / purdans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) pudnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) prindrè / pudrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) prindeu / purdeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) prinde
pårt. erirece (dj’ a, vos av) prindou / prins / pris
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

prinde

  1. (viebe å coplemint) mete dins ses mwins po tni.
    • Purdoz on boket d' tchocolåt !
    • Mins dvins zels end a portant
      [...]Qui sont ene miete trop spitants,
      [...]Ås cis ki m' vont prinde li taye,
      Dji lyi dit tot petant so s' mwin :
      Va rzè, va, ti rvénrès dmwin ! Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Cantiniére di gârd-civique" (fråze rifondowe et rarindjeye).
  2. (viebe å coplemint) rinde da sinne måloniestrumint (çou ki n' esteut nén).
    • On lyi a prins s' velo å parkigne do sårma.
  3. (viebe å coplemint) boerecåbaret).
    • Prindroz on dmi avou nozôtes ?
  4. (viebe å coplemint) rimete, ricnoxhe (ene sakî).
    • Dji vs aveu prins po ene ôte.
  5. (viebe å coplemint) fé l' amour pol prumî côp avou (ene comere).
  6. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « po ») traitî ene sakî po çou k' ele n' est nén.
    • Coula, c’ est bon po les djonneas
      K’ ont l’ må d’ l’ amour inte deus clignetes.
      Dji l’ a yeu po ene djonne haguete
      Ki prinda m’ pôve cour po s’ taxhea… Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Pauve amoûr », 1912, p.71 (fråze rifondowe).
    • Mi feme mi prind pol Bon Diu. Paul-Henri Thomsin, ratourtnant Tchantchès, c'èst po rîre, 2023, p.23 (fråze rifondowe).
  7. (v. sins coplemint) divni solide, po d' l' aiwe.
    • Tote l' Ambleve aveut prins et les verts-pexheus ont crevé d' fwin.
  8. divni del makêye, pol laecea.
    • Vos n' avoz nén metou l' laecea å frigo, et il a prins so ene nute.

Ratourneures

candjî
  1. endè prinde po : esse malåde, coixhî po ene durêye.
    • Neni, i n’ a polou vni, i s’ aveut toirtchî l’ pî dimegne tot corant l’ surlet da Kinåve. On dit k’ end a pris po troes samwinnes, mins dj’ a pris li ptit crolé ; c’ e-st ene vraiye bizawe ! Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p. (fråze rifondowe).

Parintaedje

candjî

Mots d’ aplacaedje

candjî

Sinonimeye

candjî
  • (rinde da sinne måloniestrumint): haper;  Loukîz a : « haper »

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : S5

Ratournaedjes

candjî
mete dins ses mwins po tni
rinde da sinne måloniestrumint  Loukîz a : haper
pinser k' ene sakî est ene sakî k' ele n' est pas

}}

divni solide, po d' l' aiwe
divni makêye, po do laecea

Codjowa

candjî

prinde

  1. suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « prinde »
    • K' i prinde todi asteme ! On n' sait måy a kî çk' on-z a a fé.