waitî
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje vî francike * « wahta » (gåre, wårdeu, awaiteu), lu-minme do Bodje tîxhon « wahtwō » (gåre, wårdeu), lu-minme rimontant a on bodje induropeyin * « weǵ- » (esse rewoeyî, esse frisse, esse binåjhe), çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes, racuzinåve avou l' neyerlandès « wachten », almand « wachten », l' inglès « awake » et l' francès « guetter »; mot cité dins l’ FEW 17 455b.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /wɛː.ˈtiː/ /wɛːˈti/ aschoûtez lu /wɛː.ˈtɛ/ /wɛː.ˈte/ /we.ˈtiː/ /we.ˈti/ /wæː.ˈti/ (betchfessî ai) (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /wɛː.ˈtiː/
- Ricepeures : wai·tî
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | waite |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | waitîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | waitans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | waitnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | waitrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | waitive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | waite |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | waitî |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
waitî (viebe å coplemint)
- vey eyet prinde asteme a çou k' on voet.
- Ele n' ont nén co les ouys doviets
K' ele ni s' vont waitî å muroe — Siermon so les pasmints d' tins des femes, 1850 (fråze rifondowe). - Ossu pés k' Mareye å vinaigue,
N' alez nén ddja braire tot m' waitant. — Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Ji sos trop p'tit magneu" (fråze rifondowe). - Waîtîz bin k' ôte paut, ci n'èst nin mia... — Chantal Denis, Quî ç' qu'a touwé J.F.K.?.
- Ele n' ont nén co les ouys doviets
- prinde asteme tot rawårdant çou k' on cwirt.
- On rote, on court po côper l’ vint,
Tot pidjolant dvant ses convoyes,
Waitant l’ trawêye ki nos convént.— Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Quî sét ?», 1909, p.134 (fråze rifondowe).
- On rote, on court po côper l’ vint,
Ratourneures
candjîParintaedje
candjî- wai / waite
- waitaedje
- waiteu, waitant
- waitrê, waitwere, waita
- waitroûle, waitroûlete, waitroûlêye
- awaitî, awaiteu, awaitaedje
- riwaitî, riwaitant, riwaita
- rawaitî, racawaitî
- corwaitî, corwaitaedje, corwaiteu, corwaitåve
- carwaitî
- racawaitî
- scarwaitî, ascarwaitî
(minme sourdant etimolodjike) (!!! a-z aveuri)
Sinonimeye
candjîSipårdaedje do mot
candjîw. do Coûtchant, w. do Mitan, Basse Årdene
Ortografeyes
candjîRatournaedjes
candjîvey eyet prinde asteme a çou k' on voet
- Arabe : naZara = نظر (ar)
- Arabe marokin : chaf = شاف
- Daenwès : kikke (da), se (da)
- Almand : schauen (de), blicken (de)
- Inglès : to look (en)
- Espagnol : mirar (es)
- Francès : regarder (fr), noter (fr)
- Itålyin : guardare (it)
- Neyerlandès : kijken (nl)
- Kimon amazir marokin : ⵥⵕ = ẓeṛ (ZeR) / ⵉⵥⵕⴰ = iẓṛa (iZRa)