Loukîz eto : , ma, ma-.

Walon (Rifondou) candjî

Etimolodjeye 1 candjî

Tayon-bodje latén « malum » (minme sinse)

Prononçaedje candjî

Adviebe candjî

(nén contåve)

  1. nén bén, d' ene mwaijhe manire.
    • C' est fwait.
    • Il a respondou.
Ratourneures candjî
  1. gn a rén d' må fwait / n' a rén d' må fwait
  2. kî fwait bén ratind bén; kî fwait må ratind må (C65)
  3. co mî insi k' pus må (C65)
Mots d’ aplacaedje candjî
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes candjî
nén bén

Sustantif candjî

singulî pluriyal
mås

omrin

  1. (mot d’ rilidjon) faitindje ki fwait do toirt a ôtru, ki c' n' est nén bén del fé.
  2. åk ki fwait sofri, ki distrût l' coir des djins ou des biesses.
Ratourneures candjî

(sacwè nén bén)

  1. sins må sins malice
  2. våt co mî sofri l’ må k’ del fé (C65)

(målåjhmince)

  1. sins må sins rujhe : åjheymint.
    F. sans problème, avec une facilité déconcertante.
  2. rinde do må : ovrer fer po-z ariver a åk.
    F. faire de gros efforts.

(accidint et maladeye)

  1. c’ est on må po on bén
  2. sins må sins doleur : sins sofri.
    • Sins må sins doleur ... c' est li spot del måjhone, dit-st i l' råyeu d' dints. Henri Lerutte (fråze rifondowe).
  3. si fé do må
  4. atraper do må
  5. tchaire dins on må / toumer dins on må : toumer dins les corwêyes.
    F. faire une crise d'épilepsie.
  6. esse dins les mås : esse presse a s' acoûtchî

(spots)

  1. li må d' onk ni rfwait nén l' må d' l' ôte (C65)
  2. gn a nén si grand må k' i gn a on ptit bén ki våye avou
Mots d’ aplacaedje candjî
Sinonimeye candjî
  • (faitindje ki fwait do toirt a ôtru, ki c' n' est nén bén del fé) : petchî
  • (sacwè ki distrût l' coir) : maladeye
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes candjî
faitindje ki fwait do toirt a ôtru
sacwè ki distrût l' coir  Loukîz a : maladeye


Addjectif candjî

singulî pluriyal
omrin mås
måva måvas
femrin padrî måle måles
femrin padvant måle målès

[addj.] (v.m.)

  1. ki n' est nén bén.
    • C' est on må sene.
    Loukîz a : måva, mwais.
Parintaedje candjî
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes candjî
sacwè ki fwait do toirt
maladeye

Etimolodjeye 2 candjî

dobe forcoridjaedje do payis d' Lidje: dv => mn (come a vni => a mni) + an => å (come manker => måké), ça fwait: dvant => mnå, et poy rispotchaedje mnå => må, li tot divnou on djivion, pa assaetchance di må (1).

Divancete candjî

  1. divant.
    • Si dj' va cweri l' årtisse a pî, må d' esse e s' måjhone, li vatche sere velêye (Joseph Lahaye).
    • On ns åreut traité d' minteus, e 1945, si ns åréns dit ki, må pô d' tins, nos aléns vey serer totes les houyires. Gilbert Mottard (fråze rifondowe).
    • Må pô d' tins, vos voeroz des beas cwårés wårnis d' rôzîs et plins d' fleurs (J. Delchambre).
    • On djoû, on leya-st etinde a Monsigneur ki, må pô d' tins, i s' endè pasreut des beles avou l' djonne vicåre di Sint Djuråd. Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
    • Ossu, so må pô d’ timps, li tére ni sèrè pus
      qu’ine grande blanke sitårêye,
      qui lès håyes èt lès bwès, lès-åbes èt lès bouhons
      marquèt d’ine tètche blouwisse Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, L'iviér.
    F. bientôt..

Mots d’ aplacaedje candjî

Waitîz eto candjî

  Lijhoz l’ årtike må (discramiaedje) so Wikipedia