touwer
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « tūtāri » (« waeranti »), pal voye do patwès latén « tūtāre » (distinde) adonpwis do vî francès « tuer » (distinde, maker, touwer).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /tu.we/ /tu.wɛ/ /ty.we/ /tu.wiː/ /twe/ /tje/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /tu.ˈwe/
- Ricepeures : tou·wer
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | towe |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | touwez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | touwans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | touwnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | touwrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | touwéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | towe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | touwé |
Ôtes codjowaedjes | come alouwer |
touwer (viebe å coplemint) (å prono : si touwer)
- fé mori (ene djin, ene biesse).
- Cwand on towe les djonnes, li tchete ritchesse tot d’ shûte. — JJGbi (fråze rifondowe).
- I pårteut, a môde di rén, al nute, po ndaler touwer on live. — René Painblanc (fråze rifondowe).
- Fåt saveur ki tote l’ anêye, i poite del dinrêye tchaeke côp a l’ minme plaece ås ciers et ås singlés po ki s’ mwaisse, bén ahouté so s’ djoke, les towe sins s’ fé do må al såjhon del tchesse — Lisa Chastelet (fråze rifondowe).
- Dji djeure sol tiesse di m’ pa ki c’ est nén mi k’ l’ a touwé. — Paul-Henri Thomsin, ratournant Georges Simenon (fråze rifondowe).
- distrure (ene sacwè k’ on-z î tneut foirt).
- C’ est ene devaståcion, c’ est come on tchamp d’ bataye, On a touwé m’ viye voye, mi viye voye di scolî. — L. Renard (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjîParintaedje
candjîSinonimeye
candjîfé arester l' veye di
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjî fé mori ene djin u ene biesse