macsåder
Etimolodjeye
candjîBodje « macsåd », avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes, (rinde come on macsåd d' tchinisses); çou ki dene on mot avou l’ dobe cawete « -åder » des viebes; pôreut esse rahoukî sol mot cité dins l’ FEW 16 587a (lére) (*musgauda).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ma.ksɔː.ˈde/ (betchfessî å)
- Ricepeures : mac·så·der
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | macsåde |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | macsådez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | macsådans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | macsådnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | macsådrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | macsådéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | macsåde |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | macsådé |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
macsåder (viebe å coplemint)
- touwer, moudri, acsegnî.
- Mågré k’ dj’ aveu-st etindou dire
Ki c’ esteut des oujheas d’ måleur
Et k’ faleut endè-z î voleur,
Les macsåder minme a côps d’ pire,
Dji n’ åreu polou les khiner. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.95, “Li Nid d’Coèrbâs” (fråze rifondowe). - Si ces djins la n’ estént nén payîs å pris dit, i nos plént macsåder tertos, po fé disparexhe totes les rotes do martchî — Lucyin Mahin, Moude a rvinde.
- Mågré k’ dj’ aveu-st etindou dire
- rinde inconsyint (ene sakî).
- fé bråmint des mizeres a (ene djin).
- C’ est mi ki vs divreut macsåder; et c’ est vozôtes ki m’ margougne — Lucyin Mahin, Vera.
- Il aveut bén stombyî les djonneas dins ses emissions al radio, et les evoyî macsåder les Toutsis — Lucyin Mahin, Li batreye des cwate vints.
- fé des bosses a (ene sacwè).
- On-z a macsådé m’ tchôdron. — Motî d’ Djivet (fråze rifondowe).
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjî- boureater, margougnî, mesbridjî
- touwer, dizindjner, schafyî, scroter
- (fé des bosses): bosyî, cabosser, cabouyî
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîtouwer
- Francès : tuer (fr), réduire en poussière (fr)