stok
Cogne prumrece (dirî voyale) |
Dispotchaedje (dirî cossoune) |
Divanceye voyale (dirî cossoune) |
---|---|---|
stok | sitok | estok |
Etimolodjeye 1
candjîTayon-bodje tîxhon « stok » (« stok d’ åbe », « baston ») ; mot cité dins l’ FEW 17 238b.
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /stɔk/ /stu/ Prononçaedje a radjouter
- prononçaedje zero-cnoxheu : /stɔk/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
stok | stoks |
stok omrin
- pî d’ èn åbe, dins tere u råyî, avou les raecinêyes et les prumîs cintimetes do bodje (çou k’ on n’ såreut abate).
- Dj’ a monté so li stok avou l’ tchår.
- Cwand t’ es po soyî ene tronce, fåt todi bén rwaitî li costé do stok et l’ costé des coxhes. — Motlî d’ Tchonveye (fråze rifondowe).
- La on fel feu d’ setchoes et di stoks. — Pierre-Joseph Dosimont (fråze rifondowe).
- dizo do bodje d’ èn åbe, d’ on bouxhon.
- Il ont råyî totes les vegnes et rplanter des noveas stoks.
- C’ est des stoks di vegne di Bourgogne.
- Al Sint-Nicolai, les veurlîs fijhént ene porcession tot poirtant on stok di håye, avou des bistokes pindowes après, k’ i dnént ås shofleus. — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
- (pus stroetmint) årdispene [1].
- Ene håye di stok.
- bohêye di plante avou del lignene (ronxhe, fetchire) [2].
- (vî mot) (mot des cinsîs) sitamon (pilé d’ bwès, ki sieve a sotni l’ plafond des ståves, et a loyî les biesses).
- (vî mot) (mot des cinsîs) anea po loyî les biesses après li stamonêye.
- (vî mot) (mot d’ houyeu) plaece inte deus concessions dins on payis d’ tcherbonaedjes, k’ on n’ î fwait pont d’ taeyes, et ki fwait come on pilé d’ tere nén trawêye, po-z espaitchî ki les aiwes des viyès galreyes ni corexhe dins les noveles, et l’ air k’ on stitche el fosse di rexhe pa les viyès arinnes.
- I fåt todi leyî on stok po n' måy avni a trawer e-z aiwes. — Motlî Van Calsteren sol houyreye (fråze rifondowe).
- (vî mot) (mot d’ houyeu) distance inte deus taeyes.
- (vî mot) (mot d’ houyeu) boket d’ ene havêye k’ èn ovrî n’ aveut nén abatou al fén d’ ene djournêye (et ki fwait come on pilé dins l’ arinne).
- T’ as co leyî on stok. — Motlî Van Calsteren sol houyreye (fråze rifondowe).
- plaece k’ on s’ î pout sotni.
- (imådjreçmint) dins l’ ratourneure : vî stok, atôtcha po on bon soçon.
- Ké novele, hê, vî stok ?
- coxhe di parintêye.
- Li cuzene Rôze et nozôtes, c’ est do minme sitok.
- pårt d’ eritaedje ki va avou ene parintêye.
- Nos estans a cwate estoks. — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
- (vî mot) dins l’ ratourneure : stok di clawtî, blokea d’ bwès avou on cwåré trô del taye do clå.
- (vî mot) gade des schaytons.
- baston, et copurade :
- fier come on baston ki stope on batch avou do fier fondou, et k’ on rsaetche po coler l’ fier.
- On va fé passer li stok houte. — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
- brijhe (baston avou on taeyî dbout, k’ on tape e l’ air tot bouxhat dsu avou èn ôte baston).
- fier come on baston ki stope on batch avou do fier fondou, et k’ on rsaetche po coler l’ fier.
- (vî mot) dijhea d’ djåbes.
Ratourneures
candjî(pî d’ èn åbe)
- côpe a blanc stok : abataedje di tos les åbes d’ on bwès.
- di stok.
- Divant li Stok : (la-minme : Duvant lu Sto): no d’ ene plaece di Tchonveye.
(dizo do bodje d’ èn åbe, d’ on bouxhon)
- estok di vegne : pî d’ vegne, d’ ene metowe sôre, k’ on rplante et ki rdjete.
- stok di håye : pî di spene.
- stok di trait : åbe u bouxhon côpé on mete hôt, ki sieve d’ abanaedje.
(anea po loyî les biesses après li stamonêye)
- dimorer å stok : dimorer e s’ måjhone å n’ rén fé (come ene biesse ki dimeure loyeye å ståve).
- Sins bouter, i fwait deur di dmorer å stok. — Émile Dumont (fråze rifondowe).
(po on houyeu)
- feri u aler di stok et d’ taeye : bouxhî avou l’ schavrece el taeye (fond del galreye) et å stok (plaeces k’ on-z a rovyî) ; (imådjreçmint) voleur bouter d’ tos les costés. On dit eto : di håre et d’ hote.
(plaece k’ on s’ î pout sotni)
- pilé di stok : sitançon d’ ene galreye di fosse.
- stok di schåle : (mot d’ houyeu) grand clå ki sieve a astoker ene schåle après on sômî.
- sitok do manaedje : li ci (cene) ki wangne li crosse po nouri l’ manaedje.
- djouwer al bale å stok : djouwer a taper l’ bale conte on meur.
(coxhe di parintêye)
- stok di famile : coxhlaedje avou tos les parints et les tåyes d’ ene sakî.
(baston, brijhe)
- djeu fan-bon-stok : dijhêye å djeu del brijhe.
(gade des schaytons)
- esse au stok : bouter.
- raler å stok : ricmincî a bouter.
(a plaecer)
- bon stok
- Si bén k’ on cnoxhe ses voyes,
On s’ trebouxhe tos côps bons
So ene sakî ki brait : « Bon stok ! » ou vs evoye
Ene måle råjhon. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Brouheûr », p.48 (fråze rifondowe).
- Si bén k’ on cnoxhe ses voyes,
Parintaedje
candjî- stocoe, sitocou, stocåde, stokêye (plantes ki crexhèt so on minme estok), stokisse
- stocaesse, stoké
- astok, astoker
- distoker
- rastoker
- sitocler
- si stoker
(minme sourdant etimolodjike)
Mots d’ aplacaedje
candjîSinonimeye
candjî- (dizo do bodje d’ èn åbe, d’ on bouxhon) : pî-stok
- (bohêye di plante avou del lignene) : sitokêye
- (plaece k’ on s’ î pout sotni) : astok
- (vî stok) : vî stoumak, vi strouk, vî scorion, viye gueuye
- (dijhea d’ djåbes) moyete, croupete
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins :
Ratournaedjes
candjîdizo do bodje d’ èn åbe, d’ on bouxhon
- Francès : souche avec tronc
vî stok
- Francès : vieille branche (en parlant d’une personne arrivée à l’âge mûr)
stok di famile
- Francès : arbre généalogique (fr)
Sourdants
candjîEtimolodjeye 2
candjîCalcaedje do francès « stock », lu-minme di l’ inglès « stock ».
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
stok | stoks |
stok omrin
- hopea d’ sacwès po vinde u po wårder po cwand on dn årè dandjî.
- Il ont likidé tot leu stok di grinnes. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Il ont passé tote li matinêye a rwaitî les foyous di stoks estént bén e leu plaece. — Lucyin Mahin.
Ratourneures
candjî- aveur (ene sacwè) di stok :
- end aveur po vinde (en on botike).
- I n’ ont nén ça di stok. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Il ont rmetou di l’ ôre dins tot l’ magazin, ki les pîces et les éndjoles, et totes les ahesses, estént stitcheyes dins totes les coines, sins ddja saveur cou k’ i gn aveut co di stok. — Lucyin Mahin, Vera.
- end aveur d’ avance (dins ene måjhon).
- end aveur po vinde (en on botike).
Parintaedje
candjîMots d’ aplacaedje
candjî- Stok amerikin : botike ki vindeut totès sacwès come les sôdårs amerikins del guere di 40.
Ortografeyes
candjîE rfondou walon :