djivå
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « jugum » (djeu po-z ateler, bardouxhes po fé passer les vincous padzo) avou l’ cawete « -å »; kecfeye avou assaetchance do k' i n a dins l' neyerlandès « gevel » et l' almand « Giebel » (pegnon d' måjhone).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /d͡ʒiː.ˈvɔː/ /d͡ʒiː.ˈvaː/ /d͡ʒiː.ˈvã/ /d͡ʒiː.ˈvoː/ /d͡ʒi.ˈvaː/ /d͡ʒi.ˈvoː/ /d͡ʒi.ˈvaːʀ/ /d͡ʒi.ˈvoʀ/ (betchfessî å)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /d͡ʒiː.ˈvɔː/
- Ricepeures : dji·vå
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
djivå | djivås |
djivå omrin
- (mot do bastimint) ecådrumint d' bwès ki sotént li dzo del tchiminêye, ådvant d' l' aisse, djusse dizo l' plafond, po haper l' foumire, et k' on meteut totes sôres di wårnixheures dissu.
- Oistez l' djeu d' cwårdjeus sol djivå — Motî Forir (fråze rifondowe).
- K' elle esteut vigreuse, nosse tåvlêye, Les shijhes, adlé vos, dzo l' djivå (Adelin Grignard).
- L' ivier, minme tot moirt k' il est, a ses djoyes : c' est les cwåtes, les couyonådes, les longuès shijhes dizo l' djivå — Zénobe Henin (fråze rifondowe).
- Cwand on-z abaguéve, on meteut aprume so l' djivå li bondiu, les tchandlés, li lamponete, li brocalî et l' årmonak — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Djerå, come s' il n' ouxhe rén oyou,
N' lyi respond rén, toune si cou
Tape al vole on côp d' ouy el plaece
Sol djivå, sol meur, sol finiesse
— Ep. Martial, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, ‘’Li savtî des recoletes’’, 69-73 (fråze rifondowe).
- plantche di bwès metowe so ene tchiminêye, on mete et céncwante hôt, di minme uzaedje.
- Li tchet a dårè tos les cassons k' estént sol djivå djus.
- Tot î est todi bén rmetou, dins les dresses et les ridants. Djamåy on papî aviè l' finiesse ni sol djivå — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
- (pa stindaedje do sinse) li tchminêye leye-minme (çou k' endè basti divins l' måjhon).
- (antomeye) (rabaxhanmint) grosse pwetrene di comere.
- Elle a-st on fameus djivå, cisse-lale.
Ratourneures
candjî- bwejhî ene beye a djivå : (mot d’ houyeu) côper ene beye (ene béle) a môde d' on djivå di tchminêye.
- sol djivå : metou po esse veyou
Sinonimeye
candjî- (plantche di tchminêye): cimådje, coirnitche, tåvlete, mantea
- (pwetrene di feme): divanteure
Dizotrins mots
candjî- (sitofe sovint å cwårlaedjes, ki pind di ttåtoû do djivå) : gordene, bråye, bråyire, rabat, rabatea, barada, bayolet, drap, ridea (di djivå, di tchminêye)
- (agayons voltî metous sol djivå) : bondiu, tchandlé, ôbu
- (djusse li bwès metou di sclimbe) : mantea
Dizeutrins mots
candjîSipårdaedje do mot
candjîw. do Levant, w. do Mitan, Basse Årdene (Bijhe)
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- dgîvan : E165
- djivâ : E21, E174 p. 258, S200 p. 233, G204 p. 121
- djivau : C13
- djivâr : E174 p. 258, G204 p. 121
- djivô : S200 p. 233, G204 p. 121
- djivor : E174 p. 258, G204 p. 121
- djîvau : C1, C9, C57, C60, C99, C106
- djuvau : C105
- djîvô : E173 p. 203, S200 p. 233, G95 p. 220, G204 p. 121
- djîvâ : E21, E173 p. 203, E174 p. 258, E200, E212b, S0, S200 p. 233, G204 p. 121
- djîvå : E1, E34, E163 p. 197, E167, E173 p. 203, S200 p. 233, G204 p. 121
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîecådrumint d' bwès del tchiminêye
- Almand : Rauchfang (de)
- Francès : tablette (fr) et manteau (fr) de cheminée (nén ratournåve direk e francès)
- Lussimbordjwès : Aafdäkplat (lb), Kaméngplat (lb) (Bork-Reulande), Kamiindäkel (lb) (Manderfel)
- Limbordjwès : aafdékplaat (li)
- Neyerlandès : afdekplaat (nl)
tchiminêye (bastixhaedje ådvins); Loukîz a : tchiminêye
Waitîz eto
candjîLijhoz l’ årtike djivå so Wikipedia