tchiminêye

Walon (Rifondou)

Plinne cogne	Sipotcheye cogne
tchiminêye	tchminêye

Etimolodjeye

Bodje « tchimin », avou l’ cawete « -êye ».

Sustantif

singulî	pluriyal
tchiminêye	tchiminêyes

tchiminêye femrin

cwåré trô, maçné inte l' aisse do feu eyet l' toet, po moenner l' foumire foû del måjhon.
- Avou on trô al tchiminêye, des flamijhoûs, ça pôreut mete li feu å gurnî.
- Dji voe des cresses di toets, des tchminêyes,
  Des riguilites di hôts-volés
  Et des tchawes-soris pidjoler
  Et des ôtes båbecînes… — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Po m’ båbècîne », 1923, p.45 (fråze rifondowe).
les maçnaedjes fwait dins ene tchambe avou ene sitouve u on feu a l' aisse.
- Li pope d' Anverse, li xhufleu et l' pourichinel avou tos les ôtes beabeas, s' avént retrôclé al coine di li tchminêye, di sogne d' esse e l' voye del cene ki cpitéve tot çou k' ele trovéve divant leye. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.8 (fråze rifondowe).
- L' estouve a l' air di fonde dins l' ombe del tchiminêye; il est tins d' aloumer l' kinket — Émile Romain (fråze rifondowe).
- çou ki rexhe foû do toet d' ene måjhone, d' ene oujhene, et raetchî del foumire.
long et stroet passaedje dins on trô d' rotche, on volcan.

Ratourneures

fé ene croes e li tchminêye

Sinonimeye

(tos les sinses ) : fouwire
(oujhene) : tchetoere, cawoûte

Notule d’ uzaedje

E walon, po djåzer di l' atuza francès do « cheminée », on-z eploye purade li mot « aisse » po l' ådvins, li mot « djivå » po l' ådfoû (so, dzo ou dzeu l' djivå evnd) et l' mot « coulêye » pol plaece la k' on s' reschandixh et k' on shijhlêye.

Dizotrins mots

Ortografeyes

Divant 1900 :

chuminé / chminé : E212 ^(lére)
chiminaie : E177

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

E rfondou walon :

tchiminêye / tchminêye : R10 ^(lére), R13

Ratournaedjes

Loukîz a : fouwire

Waitîz eto

Lijhoz l’ årtike tchiminêye (discramiaedje) so Wikipedia