stierni
Cogne prumrece (dirî voyale) |
Dispotchaedje (dirî cossoune) |
Divanceye voyale (dirî cossoune) |
---|---|---|
stierni | sitierni | estierni |
Etimolodjeye 1
candjîBodje « stiern- » (« strin ») (avou candjmint d’ voyale), (avou on diftongaedje), avou rbetchfessaedje do R, avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /stjɛʀ.ˈni/ /stjɛʀ.ˈnœ/ /stɛʀ.ˈni/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /stjɛʀ.ˈni/
- Ricepeures : stier·ni
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | stierni / stiernixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | stiernixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | stiernixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | stiernixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | stiernirè / stiernixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | stiernixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | stiernixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | stierni |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
stierni (viebe å coplemint)
- (mot des cinsîs) mete do strin dizo l' bisteu cwand on l' a yeu mondé.
- Dj' a djeté; a twè di stierni.
- Dj’ a priyî l’ djon.ne comére,
Po v’nu è nosse maujon.
N’eûchoz nin peû, Mamesèle,
Nos pudrans sogne di vos.
Rimoussoz, nosse bauchèle,
Dji stièrni lès bèdots.
— Chantal Denis. - Lès vatches avît stu stièrnîyes come i fât et lès tch’vâs bin fôrés; tos lès polins avît avou à beûre. Tot-à-fêt èsteût r’mètou à pont— Jean-François Renkin, On dîmègne, 1896.
- (oujhea) fé on nid.
- Dji conte cénk oûs dvins l’ pitit nid.
Cénk oûs ki l’ boune mere tineut tienes,
Respounant sol schûfêye si tene,
Ki l’ Mwaisse di pîtleures a stierni— Martin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe).
- Dji conte cénk oûs dvins l’ pitit nid.
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîmete do strin dizo des aclevåvès biesse
Pårticipe erirece
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | stierni | stiernis |
femrin | stierneye | stierneyes |
stierni omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "stierni".
- Les vatches ont ele sitou stiernêyes ?
Ratournaedjes
candjîCodjowa
candjîDobès rfondowes | ||
---|---|---|
stierni | stiernixh |
- Do viebe «stierni»
- indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
Ratournaedjes
candjîEtimolodjeye 2
candjîTayon-bodje latén « sternuere » (minme sinse), (avou on diftongaedje), avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /stjɛʀ.ˈni/ /stjɛʀ.ˈnœ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /stjɛʀ.ˈni/
- Ricepeures : stier·ni
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | stierni / stiernixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | stiernixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | stiernixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | stiernixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | stiernirè / stiernixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | stiernixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | stiernixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | stierni |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
stierni
- (v. sins coplemint) (mot d’ medcén) shofler på nez eyet pal boke, sins l’ voleur, d' on plin côp, avou on foirt brut, a cåze d' on schôpiaedje ådvins del narene.
- Cwand k' ene sakî stiernixheut, on lyi djheut ki l' Bon Diu vs benixhe.
- Nolu n’ dinreut s’ fåstroû pol ci do borguimwaisse.
Mins s’ a ene gote di boûtneure, schoûtez les don stierni ! — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Pasquèye » (1922), p. 109 (fråze rifondowe).
- (imådjreçmint) (viebe å coplemint) gårni des ptitès taetches, come des sprogneures, so (ene sacwè, ene sakî).
- La cénk oûs, kel boune mere (di l' oujhea) tineut tienes, des oûs kel Grand Mwaisse a stierni d' petcheures — Martin Lejeune (fråze rifondowe).
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjî- (shofler på nez, sins l' voleur) : sprognî, stiernouwer, stienvi, benixhî, ebenixhî, s' ebenixhî; Loukîz a : « sprognî »
- (gårni des ptitès taetches) : stoeler
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : G215 (ALW so les maladeyes des djins)
Ratourneures
candjîshofler på nez, d' on plin côp, sins l' voleur; Loukîz a : sprognî
Pårticipe erirece
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | stierni | stiernis |
femrin | stierneye | stierneyes |
stierni omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "stierni".
- La cénk oûs, kel boune mere (di l' oujhea) tineut tienes, des oûs kel Grand Mwaisse a stierni d' petcheures — Martin Lejeune (fråze rifondowe).
Ratournaedjes
candjîCodjowa
candjîDobès rfondowes | ||
---|---|---|
stierni | stiernixh |
- Do viebe «stierni»
- indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
Ratournaedjes
candjîWaitîz eto
candjîLijhoz l’ årtike stiernixhaedje so Wikipedia