bisteu
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « bestia » (biesse) avou ene cawete teyorike -oe ki dmeure a môde di disfondowe lidjwesse (-eû), çou ki rshonne a ene cawete « -eu » acawêye a on no; mot cité dins l’ FEW 1 340a.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bis.tøː/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : bis·teu
Sustantif
candjîbisteu omrin (nén contåve) (cåzu todi singulî)
- (mot des cinsîs) totes les biesses d’ aclevaedje, foiravant les vatches.
- L’ eritaedje diveut dmorer ås efants, li bisteu eto — vîs papîs d’ 1450 (fråze rifondowe).
- I gn a pus wêre di bisteu so l’ Fagne — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).
- Pitit, li domestike del cinse, n’ a rén d’ ôte a fé ki d’ sognî l’ bisteu — Joseph Calozet (fråze rifondowe).
- (tchesse) gros djibî (bixhes, tchivroûs, singlés).
- C’ est s’ plaijhi d’ s’ acahouter drî on bouxhon et do ratinde li bisteu ki distrût les dinrêyes — Joseph Calozet, Li crawieûse agasse (fråze rifondowe).
- Les shabotîs ki baraként tote l’ anêye e bwès, c’ est bén dazår s’ i n’ årént nén aduzé l’ bisteu — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
- pititès mwaijhès biesses.
- (Dj’ a dvou coûtchî dins) on lét plin d’ bisteu — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).
- Aspite ene nûlêye di coirbås
K’ ramexhnèt tot l’ måva bisteu
Ki l’ eraire vént d’ abouter foû
— Henri Simon (fråze rifondowe).
- (contåve) (rålmint eployî) biesse.
- Ci tchvå la, c’ est on bea bisteu — Motî d’ Vervî (fråze rifondowe).
-
bisteu d’ totes les coleurs
Mots d’ aplacaedje
candjîSinonimeye
candjî- (totes les biesses d’ aclevaedje) : tcheté, ståve, biesses
- (bovrins) : grossès biesses, rodjès biesses
- (gros djibî) : djibî
Sipårdaedje do mot
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : S109
Ratournaedjes
candjîtotes les biesses d’ aclevaedje
- Arabe marokin : بهايم (ary) = بْهايم = bhaym; كسيبة (ary) = كْسيبة = ksiba
- Almand : Vieh (de)
- Inglès : livestock (en), cattle (en) (bovrins)
- Espagnol : ganado (es)
- Francès : bétail (fr)
- Itålyin : ganado (it)
- Neyerlandès : vee (nl)
- Portuguès : gado (pt)
- Kimon amazir marokin : ⵓⵍⵍⵉ (zgh) = olli (purade motons et gades)
Addjectif
candjîbisteu omrin
- biesse (nén sûti).
- Il est si bisteu — Motlî del Gléjhe (fråze rifondowe).
- Bisteu k’ t’ es !
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : R13
Ratournaedjes
candjîWaitîz eto
candjîLijhoz l’ årtike bisteu so Wikipedia