rabressî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje « bresse » avou l’ betchete « ra- » di raprepiaedje des viebes ey avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes; çou ki dene on mot bodje « abressî » avou l’ betchete « ri- » des viebes.

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʀa.bʀɛ.ˈsiː/ /ʀa.bʀɛ.ˈsi/ /ʀa.bʀɛ.ˈsɛ/ /ʀa.bʀɛ.ˈse/ /ʀa.bʀa.ˈsiː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʀa.bʀɛ.ˈsiː/
Ricepeures : ra·bres·sî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	rabresse
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	rabressîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	rabressans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	rabresnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	rabresrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	rabressive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	rabresse
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	rabressî
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

rabressî (å prono : si rabressî)

(viebe å coplemint) mete ses lepes so (ene pårteye do coir d' ene sakî, d’ ene inmêye sacwè) et houmer; abressî (betchete ri- nén radjoutante).
- I n' vout nén rabressî s' viye matante pask' elle a des poys a s' minton — Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
- I m' endè sereut di n' vos nén vni rabressî divant d' end aler ås lon-payis.
- Li madronbele rabressa l' houlot — Martin Lejeune (fråze rifondowe).
- Çou k' l' amour fwait fé, sapinse li comere ki rabressive si pourcea — Roger Viroux (fråze rifondowe).
- K' il estént beas, nos grands cougnous,
  K' on rabressive,
  k' on rabetchtéve
  K' on doirmeut minme kécfeye avou (Louis Courtois).
- Dji voe des beas efants l' douce hiede
  Ki m' ascoyèt ferant batant ;
  et dj' rabresse feme, poyons, poyetes !
  Dj' a dijh-ût ans— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Dj’a dîh-ût ans", tome 43, p. 143 (fråze rifondowe).
(v. å nén dit coplemint) diner des båjhes.
- Ene rabresseuse, c' est ene ki rabresse toltins.
(viebe å coplemint) (imådjreçmint) djonde po deus sacwès.
- Nameur avou ses ponts ki rabresnut l' aiwe — Chantal Denis (fråze rifondowe).
- Cwand on est dissu l' pont d' Djambe,
  On voet Mouze passer padzo;
  Elle eva rabressî Sambe,
  Elle evont brès dzeu, brès dzo — Joseph Dethy, dins « Vive Nameur po tot » (fråze rifondowe).
(mot d’ foistî) muzurer èn åbe avou les bresses.
(mot des otos) toutchî tot fjhant èn accidint, po ene oto.
eterprinde (on målåjhey ovraedje).
- C' est onk ki rabresse beacôp d' l' ovraedje — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- Cwand on s' mareye, on n' sait nén tot çk' on rabresse — Motî Gilliard (fråze rifondowe).

diner ene båjhe
diner ene båjhe did lon
sinse di djonde (aprepyî s' muzea)
muzurer èn åbe
oto k' a stî rabressî on postea

Ratourneures

rabressî a picetes.
- LOUWIS. – Ké-n aweur ! Loukîz, matante Nenele, dji n’ sai çou k’ i m’ ratént ki dji n’ vis rabresse a picetes !
  NENELE. – N’ årîz vs nén sogne d’ aveur des gretes ? — Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.92 (fråze rifondowe).
rabressî come al dicåce / rabressî come les matantes / rabressî come les parints
rabressî a magnî : rabressî foirt
- I m' ont rabressî a m' magnî.
rabressî l’ plantchî: toumer al tere.
si rabressî come galant et mayon
rabressî s’ croes
1. ki tchaeconk rabresse si croes
2. cwand on voet les croes des ôtes, on rabresse les sinnes

Parintaedje

Sinonimeye

mete ses lepes so

abressî
båjhî
diner ene båjhe / diner des båjhes
diner on betch / diner des betchs
diner ene boutche / diner des boutches
kibetchî
rabetchî
rabetchter
raboutchter
raletchî
ratchoufter
ribetchî
tchoufter

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

E rfondou walon :

rabressî : R10 ^(lére), R13

Li mot n’ est nén dins : O101

Ratournaedjes

diner on betch

Arabe marokin : باس ^(ary) =‎ bas
Almand : küssen ^(de)
Inglès : to kiss ^(en)
Espagnol : besar (es) ^(es)
Francès : embrasser ^(fr)
Neyerlandès : kussen ^(nl)

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	rabressî	rabressîs
femrin	rabresseye	rabresseyes

rabressî omrin

Pårticipe erirece omrin do viebe "rabressî".
- I m' ont rabressî a m' magnî.
- Èm pus bea sovni, c' est cwand ele m' a rabressî å cwénze d' awousse — Motî d' Ite (fråze rifondowe).