poleur
Loukîz a : «Poleur»
Plinne cogne | Spotcheye cogne |
---|---|
poleur | pleur |
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « posse » (minme sinse) avou l' assaetchance di « voleur », avou l’ cawete di codjowaedje « -eur » des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /pɔ.ˈløːʀ/ /pɔ.ˈlœʀ/ /pɔ.ˈlɛʀ/ /pɔ.ˈvwɛːʀ/ /pu.ˈvwɛ/ /pɔ.ˈly/ /pɔ.ˈli/ /pɔ.ˈlu/ /pu.ˈly/ (36 prononçaedjes).
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pɔ.ˈløːʀ/
- Ricepeures : po·leur
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | pou |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | p(o)loz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | p(o)lans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | polnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | pôrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | p(o)leu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | poye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | p(o)lou |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
poleur (aidant viebe)
- esse capåbe di.
- Fjhoz çou k' vos poloz — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Ele ni pout foû d' cial. — Motî Haust (fråze rifondowe).
- C' est nén l' tot del voleur, el fåt co poleur.
- Dji t' pou fote a l' ouxh sol pî sol tchamp!
- Popa aveut sayî co traze sôres di betchs di grawe divins des potêyes mins ele crexhént sot; ele ni polént viker a cåze des foumires — Georges Alexis (fråze rifondowe).
- I n’ poleut nén comprinde,
Li manovrî d’ set ans, douvént k’ les ôtes cårpeas
Djouwént so les pavêyes, moussîs come des ptits princes,
K’ il avént l’ droet do rire, fé zûner leu lokince. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.46, “Agnuss” (fråze rifondowe). - Dji poleu poirter des foû gros rotchîs ! Dji potchive houte des abimes ! — Paul-Henri Thomsin, ratournant Lès schtroumpfs èt lès bèrikes èmacralêyes, 2021, p. 12 (fråze rifondowe).
- esse possibe.
- Ci polaxhe esse ttossu bén vraiy çoula k' ôte tchoi — Sintake Rimåke (fråze rifondowe).
- A vint ans, on-z est tot fir do poleur sicrire a ene feme k’ on n’ a k’ treveyou. — Arthur Xhignesse, « Bwègnes mèssèdjes » (1905), p.4 (fråze rifondowe).
- Si vos rådisses ont wårdé leus belès foyes bén frisses, vos ndè poloz fé ene boune sope. — Jeanine Xhenseval, gazete "La Wallonne" 4-2010, p. 16 (fråze rifondowe).
- ’L arive èn-ådje k' on n' est pus djonne;
L' arive èn ådje k' on pôreu divni pus vî.
Mins l' arive el plaece k' on rifantixhe. — Camille Gaspard (fråze rifondowe).
- aveur li permission di
- Pou dju aler djouwer ?
- Dj’ a insi veyou k’ nos polans dmorer a pesteler dins l’ dotance ameternam. — José Schoovaerts, ratournant R. Descartes (fråze rifondowe).
- (aprume eployî al deujhinme djin) acsegne k' on pout fé ene sacwè ostant k' on vout, on n' candjrè rén.
- C’ est tofer al respounete,
Ki l’ amour ratind,
Vos poloz vs moker di s’ binete :
Cwand i vs tént, i vs tént !— Martin Lejeune, "Djônèsse, prétimps" (fråze rifondowe). - Les tchoûlåds polèt pretchî,
Breyans foirt po n’ nén ls oyî : — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « C’è-st-ine couyonåde», 1922, p.130 (fråze rifondowe). - Vos poloz bén rire, må-d'-vinte ki vs estoz ! Mi ptit poleur, il a dedja fwait des pris, lu !!! — Paul-Henri Thomsin, ratournant "Li vî bleu 2" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 1980 (fråze rifondowe).
- C’ est tofer al respounete,
- (v. sins djin), (viebe å prono) esse possibe.
- I s' pout k' i vénrè. — Motî Haust (fråze rifondowe).
- I s' pout bén k' nos ramasrans,
Deus troes gnognots ki ns aclevrans ! — Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Mi galant" (fråze rifondowe). - Dji vike etait, et veyoz vs, i s’ pout k’ c’ est l’ etaitisté k’ on-z a d’ lu-minme ki fwait l’ bouneur. — Joseph Mignolet, « Li tchèsturlinne dèl Bèle Rotche, 1922, p.19 (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjî- ni poleur må
- poleur bén
- pôreut vali pôreut nén vali, pôreut vali ki pôreut nén vali ki
- n’ è pus poleur, èn pus poleur hay, èn pus poleur hote
- è poleur, n’ è poleur rén
- si djonnesse saveut, si viyesse poleut
- i s’ pôreut bén ki : esse probåbe.
- i s’ pout
Mots d’ aplacaedje
candjîSinonimeye
candjîaveur li pouxhance do fé ene sacwè
aveur li permission do fé ene sacwè
mostere k' ene sacwè est possibe
- aveur moyén
- esse possibe
Notule d’ uzaedje
candjîCwand li viebe eploye èn infinitif, on mete li prono divant l' viebe et nén après come e francès.
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : C5
Ratournaedjes
candjîesse capåbe di