emacraler
Etimolodjeye
candjîBodje « macrale », avou l’ betchete « e- » d’ ecloyaedje des viebes avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɛ.ma.kʀaˈle/ /ɛ.ma.kʀaˈlɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɛ.ma.kʀaˈle/
- Ricepeures : e·ma·cra·ler
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | emacrale |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | emacralez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | emacralans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | emacralnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | emacralrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | emacraléve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | emacrale |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | emacralé |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
emacraler
- (viebe å coplemint) si rinde mwaisse d' ene sacwè, d' ene djin, tot djåzant d' ene macrale, d' on macrea.
- Si efant a ene drole di maladeye, ele a sogne k' i n' soexhe emacralé — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Cist enocint la di payizan croet k' on lyi a-st emacralé ses pourceas — Motî Forir (fråze rifondowe).
- KINÅVE. (måva) – O ! Vos m’ pelez l’ vinte avou vos tchansons !
NENELE. – Pask’ ele vis djhèt vos vraiyes ! Mins c’ est les çanses, edon, ki vs ont-st emacralé ! — Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.68 (fråze rifondowe). - Dins les flotches et les toubions,
Li vint boerléve ene rodje tchanson
Po-z emacraler les coirs Divant d' emacraler les moirts — Jean Guillaume (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) (pus stroetmint) fé poirter l' guignon.
- Cwand djel voe, i m' emacrale po tote li djournêye — Motî Haust (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) (pa stindaedje do sinse) si rinde mwaisse d' ene sakî (ki vs voet voltî), et k' les djins ni comprindèt nén kimint k' ça s' fwait.
- Dji m' dimande bén kimint k' nosse pere s' a leyî emacraler pa ene laide vireuse feme come vos.
- Tes omes k' ont passé cial tot fjhant l' pôlet l' madoûle
Po sayî d' nos emacraler,
N' ont nén compris ki l' djoû k' on liyon groûle
Il est bén målåjhey a-z andoûler !— Louis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 120 (fråze rifondowe).
- taener, soyî.
- Si dj' vicreu avou zels tofer, dji so seur k' i gn a, vaila ossu, des vîs taenisses ki m' vénrént emacraler tos les djoûs — André Henin (fråze rifondowe).
- (viebe å prono) : Loukîz a : « s’ emacraler »..
Ratourneures
candjî- emacraler l' feu : mete må les bwès, et ki l' feu n' sait rprinde, li fé distinde tot metant ene sacwè ki n' broûle nén.
Parintaedje
candjî- emacralé, emacralêye
- emacralaedje, emacralreye, emacraleure
- Loukîz a : « macrea »
Sinonimeye
candjîfé on côp d' macrea a ene sakî
fé poirter l' guignon
si rinde mwaisse d' ene sakî (ki vs voet voltî), et k' les djins ni comprindèt nén kimint k' ça s' fwait
Contråve
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins :
Ratournaedjes
candjîfé on côp d' macrea
- Francès : ensorceler (fr)