cou

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « culus » (minme sinse), mot cité dins l’ FEW 2 1517b.

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /ku/ /ky/ /kœ/ ^{aschoûtez lu}
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ku/ ^{aschoûtez lu} (â cou)
Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
cou	cous

cou omrin

(antomeye) (måhonteuzmint) boket do coir des djins, avou bråmint del tchå wice ki li dzeu des djambes si radjond al schene des rnos, et la k' les boyeas si vudèt ådfoû.
- Dj' a må m' cou di dmorer ashiou so ces bancs d' fier la.
(antomeye des biesses) boket do coir des biesses ås plomes ki sieve di rexhowe ås boyeas, al xhlé, et ås oûs.
- I n' fåt nén vinde l' oû k' est co e cou del poye.

dizo d' ene sacwè, çou ki rwaite tere.
- On rtournéve les waezons po lzî souwer l' cou — Serge Fontaine (fråze rifondowe).
- Si c' est twè ki maxhe, ti n' pous nén rwaitî l' cwåte k' est e cou do paket.
- Djel ricnoxhreu bén, hon, mi l' bol: gn a ene poke dins l' cou, et on dessén come ene tiesse di tchvå sol mantche — Ben Genaux (fråze rifondowe).
- Èstant crapôdes, nos djouwîn’ à l’ombe dë s’ fouyadje ; lès vwèséns î avîn’ mètë on banc, sins pont d’ façon, one plantche dë blanc bwès clawéye dëssë deûs kës d’aube— Marcelle Fochon-UIyttebroeck, Lë vî sau dè l' rouwe dè vëladje.
årvier d' ene foye di papî.
- Gn a co åk di marké å cou.
costé metou padrî (copurade s' il est rond).
- On s' ashideut sol cou do tchår.
(pus stroetmint) (mot do bastimint) po ene eglijhe, costé metou l' pus lon erî del poite d' intrêye (sovint on rond costé).
- On s' aspoyive sol cou d' l' eglijhe et vey çou k' on-z aléve fé al nute.
(pus stroetmint) (mot d' batlî) pårt eriece d' on batea
- Les omes trimpés disco l' oxh alént et vni del pléte å cou do batea, di babôrd a tribôrd tot shuvant l' hossaedje. — Alban Leloup, Li Rantoele, l° 106 p. 10.

cou d' l' eglijhe
(sins 7) cou d' on vî batea

Ratourneures

cou dzeu cou dzo
kî djåze dirî mi djåze a m’ cou
aler a cou
cou-z å hôt
pa cou pa tiesse
- [ene pope djåzant] Et l' feme nos apougne pa cou pa tiesse et ns dansans e schô di s' feye. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.7 (fråze rifondowe).
1. toumer l' cou-z å hôt
esse dins l’ cou do Bon Diu esse a ene plaece k' il î fwait froed.
a cou d' poyon, a coucou-poyon
aveur des ouys å cou.
- I fåreut bén, mafrike, po woeyî so m’ valet,
  Aveur des ouys å cou. L’ vijhene end a boune sogne,
  Cwand il est la, c’ est vraiy ; mins nosse shoflêye andje grogne,
  Cwand on l’ tént po ene dimeye eure, i vout cori, paret ; — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «Ses prumîs pas», p.114 (fråze rifondowe).
1. tourner a cou d' poyon
sins cou ni tiesse
a cou tot nou, a panea-cou
prinde ses djambes e s’ cou, si cori les djambes foû do cou
peter pus hôt ki s’ cou
deus cous ki s' ont veyou sont parints po cint-z ans
ké cou po deus fesses !
li cou dins l' boure
1. viker l' cou dins l' boure
i n’ fåt nén vinde l’ oû k' est co e cou del poye
ni nén conter l’ oû e cou del poye
- Ni contez nén l’ oû e cou del poye, valet. — Joseph Mignolet, « Li tchèsturlinne dèl Bèle Rotche, 1922, p.23 (fråze rifondowe).
båjhe mi cou
cou di l’ eglijhe
cou do for dirî do for.
tourner s’ cou: (rabaxhanmint) si tourne screne dvint l' atôtchî
- Djerå, come s' il n' ouxhe rén oyou,
  N' lyi respond rén, toune si cou
  — Ep. Martial, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, ‘’Li savtî des recoletes’’, 69-73 (fråze rifondowe).
cori å cou, shure å cou : cori, shure di tot près.
- I n' si dote nén ki les deus åcoletes da Caroudal lyi corèt-st å cou… — Paul-Henri Thomsin, ratournant Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje, 2009, p. 16 (fråze rifondowe).
esse å cou : shure sins djoke ene sakî.
end aveur plin l’ cou

Parintaedje

Mots d’ aplacaedje

couperou, cou d' poerî, coutrumea, coumoulet
vî cou, bas-cou, Bacou (Baccus)
trô do cou, trô-d'-cou
- trô do cou del nute
cou-coviete
tape-cou, shût-cou, hosse-cou
sogne-cou
ride-cou, ride-so-s’-cou

Sinonimeye

dirî, (deus) fesses, papadrî

Omofoneye possibe

(vuzé /ku/) : coû
(vuzé /ky/) : ku, quu (ki)

Fås amisse

Pår nén l' minme sinse ki l' francès "cou"; ki: dins l' ratourneure "prendre les jambes à son cou", c' est l' sinse do walon k' a stî calké.

Notule d’ uzaedje

Li sins di « cou » n' est nén on peur calcaedje do mot francès « cul ». D' on costé, il n' est nén si pår måhonteus, et di l' ôte costé, i pout ossu mostrer l' erî pårteye d' ene djin.