Loukîz eto : tuker.

Etimolodjeye 1

candjî

Mot-brut « tok » (brut d' bouxhaedje), avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) toke
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) tokez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) tocans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) tocnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) tocrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) tokéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) toke
pårt. erirece (dj’ a, vos av) toké
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

toker

  1. (v. sins coplemint) diner des ptits côps so èn ouxh divant d’ intrer.
  2. (v. sins coplemint) bate tot djåzant do cour.
    • Si dj' fwais retinti l' vwès del lire,
      Si d' totes les åmes dji m' fwais l' esco,
      C' e-st ådzeu d' tot paski dj' espere
      Ki l' onk ou l' ôte di mes efants,
      Cwirrè dins m' live li cour di s' pere,
      Et ki s' cour tocrè tot m' léjhantMartin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Por zèls !", tome 44, p. 409 (fråze rifondowe).
  3. (mot d’ meteyo) lure tchôdmint, tot cåzant do solea.
    • Li solea toke co enute.
  4. (v. sins djin) lure on tchôd solea.
    • Il aveut toké fel tote li djournêye å long Guy Brener.
  5. (viebe å coplemint) diner on côp al tiesse po touwer (ene biesse d' abatwer).
    • Il a toké l’ pourcea d’ in côp d’ mårtea Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî
diner des ptits côps so èn ouxh
diner on côp al tiesse po touwer
?

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
bouxhî a èn ouxh divant d’ intrer
lure fer, tot djåzant do solea
diner on côp al tiesse po touwer

Etimolodjeye 2

candjî

Sitindaedje do prumî sinse, ca po-z aloumer on feu, i faleut fé toker des pires.

Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) toke
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) tokez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) tocans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) tocnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) tocrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) tokéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) toke
pårt. erirece (dj’ a, vos av) toké
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

toker

  1. (v. sins coplemint) aler, po on feu.
    • Po del shijhe, nos fjhans toker on ptit feu Motî Toussaint (fråze rifondowe).
    • I fwait toker on fornea Motî Toussaint (fråze rifondowe).
    • Li tins a rafroedi, i fåt toker. Motî Forir (fråze rifondowe).
  2. (viebe å coplemint) fé aler comifåt (on feu).
    • Sol waeyén-tins, les hierdîs tokèt do feu avå les tchamps.
    • Madame MENCHEUR. – Riyoz, riyoz, mi dj’ è so seure ; n’ a-dj’ nén veyou bén sovint, d’ mes deus ouys, des loumrotes ki dansént dzeu si tchminêye ? C’ e-st assez dire, edon, surmint ? MELIYE. – C’ est k’ ele tokéve si feu, edon, paret ! Henri Simon, « Li Neûre Poye » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p. (fråze rifondowe).
    • Si ene sakî tape e l’ air ene foû clapante idêye,
      On-z est tot feu tot blame ; nén dandjî do toker
      Po fé tchanter l’ cocmwår. Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Pasquèye », 1922, p.109 (fråze rifondowe).
  3. Modele:vsdc rimete do bwès e feu.

Parintaedje

candjî

Mots d’ aplacaedje

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
fé raler (on feu)