Etimolodjeye

candjî

Do viebe « atinde », avou l’ betchete « ri- » des viebes, çou ki dene on mot avou l’ dobe betchete « ra- » des viebes ey avou l’ cawete di codjowaedje « -de » des viebes.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) ratind
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) ratindoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) ratindans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) ratindnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) ratindrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) ratindeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) ratinde
pårt. erirece (dj’ a, vos av) ratindou
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

ratinde

  1. (v. sins coplemint) prinde pacyince li tins k' i fåt divant k' ene sacwè, ene sakî vegne (betchete ri- nén radjoutante).
    • S' i fåt ratinde, dji ratindrè.
  2. (v. sins coplemint) esse ecinte, po ene feme.
    • Waite on pô, li feme Clovisse ratind co.
  3. (viebe å coplemint) prinde pacyince (po ki cisse djin la, cisse sacwè la avegne).
    • Fijhoz a voste åjhe; dji vos ratind dvant l' ouxh.
    • Dins ene longue tcheyire,
      Tot berlondjant,
      Dji ratind l' ivier André Gauditiaubois, tchanté pa William Dunker (fråze rifondowe).
    • Mins dvins l' riyant tåvlea del veye,
      Dji voe ene djinteye feme ki m' ratind
      Sol soû, al vesprêyeMartin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Dj’a dîh-ût ans", tome 43, p. 143 (fråze rifondowe).
  4. (viebe å coplemint) si catchî po-z ataker ou apicî (ene sakî, ene biesse ki passe).
    • I l' avént ratindou ådzo d' Tchanmont et i l' ont leyî come moirt.
    • C’ est tofer al respounete,
      Ki l’ amour ratind,
      Vos poloz vs moker di s’ binete :
      Cwand i vs tént, i vs tént !Martin Lejeune, "Djônèsse, prétimps" (fråze rifondowe).
  5. (viebe å coplemint) esse ecinte di.
    • Ele ratind s' troejhinme.
  6. (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « après ») prinde pacyince po ki po ki cisse djin la, cisse sacwè la avegne.
    • Il a ratindou ene eure après leye.

Ratourneures

candjî
  1. ratinde matenes
  2. ratinde famile
  3. li ci ki ratind n' a nén håsse
  4. li ci ki ratind après les solés d' on moirt rote lontins a pîs dschås
  5. li ci ki n' a pont d' måleurs è ratind // li ci ki n' a nén des mehins è ratind // li ci ki n' a pont d' mizeres è ratind

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Mots d’ aplacaedje

candjî

ratind-tot

Omofoneye possibe

candjî
  • retinde (si prononce "ratinde" el Basse Årdene)

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
prinde li tins k' i fåt (sins coplemint)
prinde pacyince po (ene djin la, ene sacwè ariver) (avou coplemint)
esse ecinte, po ene feme
si catchî po-z ataker (ene sakî ki passe).

Codjowa

candjî

ratinde

  1. suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « ratinde ».
    • I fåt ki dj' ratinde mi toû.

Ratournaedjes

candjî
suddj. pr. 1ire & 3inme djin