plaece

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « platĕa », bodje vî grek « πλατεία », plateia (hodos) (« lådje rowe »).

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /plɛs/ /plas/ (fok deus prononçaedjes)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /plɛs/
Ricepeures : nén rcepåve

Plaece Sint-Lambiet a Lidje (sins 5)
Plaece Flagey a Brussele (sins 5)

Sustantif

singulî	pluriyal
plaece	plaeces

plaece femrin

boket d’ espåce wice k’ on cayet s’ trouve, la k’ i gn a åk ki s’ passe.
- La ene bele plaece po s’ rischaper.
espåce ocupé pa ene sakî, ene sacwè.
- Alez a vosse plaece.
- Dinrîz vs minme on stî d’ ôr molou
  Å pexheu po-z aveur si plaece,
  K’ i n’ vôreut nén co vzel diner. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.9, “Ine Mâle Journêye” (fråze rifondowe).
posse.
- T’ e-st on bråve coir ! Dj’ a må djåzé torade, c’ est k’ dj’ esteu ene gote dismonté ; mins t’ plaece est todi cial. — Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.32 (fråze rifondowe).
(pus stroetmint) posse foirt ricwerou.
- Vozôtes, mecheus, k' ont yeu totes les plaeces,
  Vos k' so nosse dos, nos avans fwait monter ;
  Ni rovyîz måy ki vos dvoz vos ritchesses,
  Å vî sårot, å pantalon trawé. — Charles Duvivier de Streel, "Li pantalon trawé" (1849) (fråze rifondowe).
sitouwåcion sociåle.
- MELIYE. – […] Mi matante dit ki s’ plaece est foirt boune. Et si oniesse, dai ! Des si belès manires !
  DONÉ. – Ta, ta, ta ! Ké lavasse ! Nén si roed, båshele, nén si roed ! — Henri Simon, « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.37 (fråze rifondowe).
(nén contåve) sitindêye po mete ene sacwè, ene sakî.
- Gn a-t i del plaece assez ?
  Oyi, vinoz, gn a plaece por vos.
(mot do bastimint) tchambe et ôte espåce inte cwate meurs d’ ene måjhone.
- Kibén d’ plaeces avoz, dins vosse novelle måjhone ?
- Leyîz bén ranairi totes les plaeces. — Henri Simon, « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.124 (fråze rifondowe).
- Des airieusès plaeces, on grand djårdén, des tapis al tere… — Joseph Mignolet, "Li vôye qui monte" (1933), p.21 (fråze rifondowe).
coine å lådje d’ on viyaedje, d’ ene veye, ki tolmonde î pout bén passer, sovint avou des bastimints metous åtoû.
- C’ est dlé l’ plaece Albert prumî.

Ratourneures

boket d’ espåce :
1. fé plaece
2. gn a plaece : gn a del plaece assez.
3. i n’ si fåt måy leyî raetchî a s’ nez, tant k’ i gn a plaece a costé : i n’ si fåt nén leyî traitî (essulter) sins responde.
espåce ocupé pa ene sakî
1. plaece do moirt : plaece a costé do moenneu, dins ene oto.
2. ene boune parole a todi s’ plaece : on wangne todi a djåzer oniestrumint, sins esse hagnûle.
3. e plaece
  - Et k’ arive cwè k’ i s’ soeye, soeyîz acertiné k’ aveut l’ consyince e plaece, et l’ amour di si dvwer (loucant Îdå) di tot si dvwer, edon ? — Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p. (fråze rifondowe).
  - Vola come e dandjî wice ki nos polans esse, ene boune parole a todi s’ plaece. — François Bailleux (fråze rifondowe).
4. leyans l’ Bon Diu e s’ paradis, c’ est s’ plaece : dijhêye po :
  1. li ci k’ invoke tofer li Bon Diè ezès formules Diè-wåde, li Bon Diu si åme, evnd.
  2. li ci ki djure toltins les nodidjus.
5. kî va-st a messe piede si plaece, el ci ki va-st al dicåce piede ès plaece, kî cwite si plaece va a gasse
6. esse e s’ plaece
7. mete e plaece
8. ni nén bodjî foû plaece
9. prinde plaece.
  - El rowe, totes les djins dafaçon,
    Mågré l’ solo k’ flaxhive a foice,
    Sol boird do trotwer prindént plaece
    Po loukî passer l’ porcession — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.30, “Pauve mère !” (fråze rifondowe).
10. prinde li plaece
- I s' dimande, sins l' poleur trover,
  Kî k' a vnou d' ene seule enondêye,
  Lyi prinde insi s' plaece di gåté. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.149, « Lu tchin djalos » (fråze rifondowe).
1. tini l’ hôte plaece.
tchambe
1. rifé des plaeces : rifé des novelès tchambes, motoit a pårt, po lodjî ene sakî.
  - Cwand Matante Luceye a rivnou d’ Paris podbon, ele vleut k’ on lyi rfwaiye des plaeces.