Etimolodjeye

candjî

Do latén do peupe *bullicare, lu minme do latén bullire "boure".

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) bodje
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) bodjîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) bodjans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) bodjnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) bodjrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) bodjive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) bodje
pårt. erirece (dj’ a, vos av) bodjî
Ôtes codjowaedjes come waitî

bodjî

  1. (v. sins coplemint).
    1. aler d' ene plaece a ene ôte, ou hossî so plaece.
      • Il est si bén scran k' i n' sait pus bodjî D.T.W.
      • C' est nén åjhey d' ovrer shijh eures sins bodjî D.T.W.
      • Ene sacwè vént do bodjî; ene biesse si winne inte les coxhetes c' est ene lovresse — MFab, "Li hatche di bronze" (1937), p. 58 (fråze rifondowe).
      • Dj' a on dint ki bodje.
    2. ndaler, cwiter.
      • Dji n' bodjreu nén co po ene vatche d' ôr, responda t i tot s' ashidant. Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.79 (fråze rifondowe).
    3. si leyî aler, po ene basteye sacwè.
      • Li meur a bodjî.
  2. (viebe å coplemint).
    1. rissaetchî (ene mousseure, si tchapea).
      • L’ oficî bodje si etcherpe et s’ mete a l’ åjhe adlé l’ feu. Idå aponteye li tåve. Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p.9 (fråze rifondowe).
      • Li semdi del fiesse, diviè les cwate-eures,
        (C' est l' acostumance) nos ptits årmurîs,
        Bodjént leu vantrin, tapént l' ouxh sol beure. Louis Lagauche, « Li p’tit hièrdî », Tchant IV, Li r'mwérd (fråze rifondowe).
    2. oister.
      • Les vass bodjî ! Joseph Mignolet, "Milionêre !" (1934), p.5 (fråze rifondowe).
    3. ricandjî (on tecse, evnd.)
      • Dji n' î bodje pus : ki ça soeye elaidi come ça.
  3. (viebe å prono) :  Loukîz a : « si bodjî »..
    1. candjî d' plaece.
    2. fé çou ki fåt.

Ratourneures

candjî
  1. i n' bodje nin erî d' leye : i dmeure todi adlé leye, i nel cwite måy.
  2. bodjî d' ene pate

Parintaedje

candjî

Mots d’ aplacaedje

candjî
  1. bodjî foû :
    • Fât dîre ki c'èst po s'loukî bièsse
      Cwand c'èst k'on vint foû d'ine hôte coûr
      Wice k' on-z aveût d's ovrîs timpèsse
      Dè faleûr printe l'ustèye à s'toûr
      Bodjî 'ne courone d'ôr foû di s' tièsse
      Po-z-î mète ine canote di pèce
      Camille Gaspard.
  2. bodjî djus :
    • Kéne grande hisse vos pôrîz vs bodjî djus des spales si, å resse d' asteure, vs avîz l' idêye del moirt Jean Bosly, ratournant L' imitåcion d' Djezus-Cri (fråze rifondowe).

Sinonimeye

candjî
  • (èn nén bodjî) : èn nén mouvter
  • (bodjî dins tos les sinses) : kitaper

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
aler d' ene plaece a ene ôte
ndaler, cwiter

Pårticipe erirece

candjî

bodjî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "bodjî".