betcheye
Etimolodjeye
candjîBodje « betch », avou l’ cawete « -eye ».
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /bɛ.ˈt͡ʃɛj/ /bɛ.ˈt͡ʃɛːj/ /bɛ.ˈt͡ʃeːj/ /bɛ.ˈt͡ʃiːj/ /bɛ.ˈt͡ʃi/
- (pa picårdijhaedje) /bɛ.ˈkeːj/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bɛ.ˈt͡ʃɛj/
- diferins prononçaedjes : /bɛ.ˈt͡ʃɛj/ /bɛ.ˈt͡ʃɛːj/ /bɛ.ˈt͡ʃeːj/ /bɛ.ˈt͡ʃiːj/ /bɛ.ˈt͡ʃi/
- Ricepeures : be·tcheye
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
betcheye | betcheyes |
betcheye femrin
- cwantité d' nouriteure ki pout moussî dvins on betch (sortot po èn oujhea nouri ses djonnes).
- Ele si netia pal colidôr et pal poice, ossu vite ki l' aronde a dné l' betcheye a ses djonnes el sovronde do toet. — Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 115, "L'infifélité d' Catrène".
- Avou ene boune betcheye, li grijhe fåvete si winne divins les bouxhons. — Léon Demarche (fråze rifondowe).
- Tofer, li sprewe poite li betcheye A s' nitêye måy fornoureye. — Bernard Louis (fråze rifondowe).
- pitite cwantité d' amagnî.
- Mågré tot, il atome ki l’ pere el manceye do mantche di s’ coutea inte deus betcheyes, et ki l’ mere groumtêye : « Vos åroz des efants, ossu ! » — Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.6 (fråze rifondowe).
- Dji n' vou nén di ç' pexhon la; Deus betcheyes et dji rnake ! :: Magne çou k' t' as, T' es-st on on ptit harlake ! — Marcel Slangen (fråze rifondowe).
- (amagnî) boket d' pwin trimpé dvins èn oû a mitan cût.
- (mot d’ pexheu) sacwè k' assaetche on pexhon k' on vout-st apicî.
- LIZA. -Ni vnoz nén co avou tos vos flairants sacwès so m' prôpe tåve, savoz !
DJÅKE. -Flairants sacwès ? C' est des betcheyes, des viers, do froumadje, del påsse, do sonk… — Joseph Mignolet, "Milionêre !" (1934), p.3-4 (fråze rifondowe).
- LIZA. -Ni vnoz nén co avou tos vos flairants sacwès so m' prôpe tåve, savoz !
Ratourneures
candjî- ene betcheye
- Après tot, il a bén l' droet d' s' amuzer ene betcheye, emn ome, après ene djournêye sitampé sins moufter — Christian Quinet (fråze rifondowe).
- ni fé k’ ene betcheye di.
- Ci-la, i n’ freut seur k’ ene betcheye do Grand Napoleyon ! — Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p.15 (fråze rifondowe).
Sinonimeye
candjîsacwè k' assaetche on pexhon k' on vout-st apicî
Dizotrins mots
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîcwantité d' nouriteure ki pout moussî dvins on betch (sortot po èn oujhea nouri ses djonnes)
boket d' pwin trimpé dvins èn oû a mitan cût
- Francès : mouillette (fr), trempette (fr), boulette de fromage gras