assoti
Etimolodjeye
candjîBodje « sot » avou l’ betchete « a- » des viebes ey avou l’ dobe cawete « -i » des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.sɔ.ti/ /a.sɔ.tɪ/ /a.su.ti/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.sɔ.ti/
- Ricepeures : as·so·ti
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | assoti / assotixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | assotixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | assotixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | assotixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | assotirè / assotixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | assotixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | assotixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | assoti |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
assoti
- (v. sins coplemint) piede li råjhon, divni sot.
- Il assotixh après les cmeres. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- I court ki po-z assoti. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- Loukîz, dj’ assotixh cial e m’ pea, tot dvant co fé l’ bele mene divant les djins !— Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.19-20 (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) si spiyî l' tiesse po ene sacwè.
- (v. sins coplemint) esse måvlé, araedjî.
- Vos-avoz d'dja r'mârqué, dandj'reû, qui dj' faî voltî assoti lès djins. — Chantal Denis, Quî ç' qu'a touwé J.F.K.?.
- Catrene, leye, k’ a pierdou ås cwårdjeus tote li shijhe, assotixh di colere, et fwait on vizaedje come ene seure peme. — Georges Alexis (fråze rifondowe).
- Ele assotixh cint feyes
Mins ûreuzmint por mi, dj' a ene peme pol soe
— Édouard Remouchamps, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «w:Li savtî», 77-143 (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) rinde ene sakî foû d' leye-minme.
- I m' assotixh avou totes ses biestreyes. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjî- fé assoti : taener, hushtiner, tijhner
- assoti après : inmer a-z è divni sot
- Les biesses assotixhèt après les carotes di mayisse dins l' essilaedje — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece, a "assoti" (fråze rifondowe).
- ki po-z assoti : felmint, (aprume tot djåzant d' ene sacwè ki fwait må)
- fåt assoti : c' est nén creyåve
Mots d’ aplacaedje
candjîSinonimeye
candjî- (piede li råjhon) : piede ses djaeyes
- (fé assoti) : moenner foû scwere
Contråve
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
- assoti : R13
Ratournaedjes
candjîpiede li råjhon
- Francès : devenir fou (fr), perdre la tête (fr), , perdre la raison (fr)
assoti après
- Francès : être obsédé par (fr)
fé piede li råjhon
- Francès : rendre fou (fr)
fé assoti
- Francès : faire enrager (fr)
ki po-z assoti
- Francès : à en perdre la raison (fr)
Pårticipe erirece
candjîassoti omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "assoti".
- Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
Codjowas
candjîDobès rfondowes | ||
---|---|---|
assoti | assotixh |
- Do viebe «assoti»
- indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | assoti | assotis |
femrin padrî | assoteye | assoteyes |
femrin padvant | assoteye | assoteyès |
assoti omrin
- k' a pierdou s' tiesse.
- (imådjreçmint)
Ratournaedjes
candjîSustantif
candjîassoti todi singulî
- sakî k' a pierdou l' tiesse.
- Al façon d’ ene sôlêye, li tchminêye del machene
Triyanéve, barlokéve, e djouwant l’ pantomene
Soucant, tucant, s’ clintchant, dins des djesses d’ assoti
— Louis Henrard, dins Li bidete da Colas, p. 37 (fråze rifondowe). - Mins on tûtléve ôte tchoi k’ del bire,
Et sins esse gote èn ebusti,
Tchåle, t’ esteus pé k’ èn assoti !
— Henri-Joseph Raxhon (fråze rifondowe).
- Al façon d’ ene sôlêye, li tchminêye del machene
- (imådjreçmint)
- On vrai assoti après tot ç' ki poite des cotes. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- C' e-st on assoti ås cåtes. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
Sinonimeye
candjî- Loukîz l’ motyince : dimey-doûs