doguer

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje mîtrin neyerlandès « docken » (minme sinse), adon racuzinåve avou l' flamind « dokken » (minme sinse).

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /dɔ.ˈɡɛ./ /dɔ.ˈɡe/ /dɔ.ˈɡiː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /dɔ.ˈɡɛ./
Ricepeures : do·guer

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	dogue
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	doguez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	dogans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	dognut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	dogrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	doguéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	dogue
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	dogué
Ôtes codjowaedjes	come baguer

(viebe å coplemint) fraper di s' pus roed, diner des côps tocosté.
- Torade, vos seroz dogué — Motî Haust (fråze rifondowe).
- I l' a dogué a l' touwer — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe).
- I s' a fwait doguer di s' pere — D.T.W.
(viebe å coplemint) esse frapé pa ene djin ou ene sacwè sins l' voleur.
- Il a stî doguer l' tiesse å meur — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Tot corant, il ont dogué leu tiesse ene conte l' ôte — Motî Forir (fråze rifondowe).
(viebe å coplemint) fraper (tot djåzant d' ene biesse a coines).
- I s' a fwait doguer d' ene biesse — D.T.W.
(viebe å coplemint) (tot djåzant del consyince) riprotchî, fé si sinti coupåbe.
Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
(viebe å coplemint) advierti tot cougnant al taxhlete.
- Si vos rmarkez ene sacwè, vos m' dogrez — D.T.W.
E cisse pådje ci, n’ a co pont d’ definixha pol mot. El pôrîz radjouter, s’ i vs plait ? Come çoula, l’ årtike rissereut d’ adrame.
.
- Sins fé ni ene ni deus, dji monta pate a pate e gurnî pol ratinde. I gn a nén cénk munutes ki djel voe-st aplonkyî. I fwait deus toûs, crac, i rintere ; dji potche dissus et dj’ dogue ! — Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.32 (fråze rifondowe).
(v. sins coplemint) (djeu d' beyes) hiner.
- Il est disfindou d' doguer cwand on djowe å piker — D.T.W.
(v. sins coplemint) fé tourner l' tiesse tot djåzant di gote.
- Del bwesson ki dogue — D.T.W.
(v. sins coplemint) ovrer timpesse, coraedjeuzmint.
- I nos a falou doguer po fini l' ovraedje — Motî Haust (fråze rifondowe).
- I nos fårè doguer po-z aveur fini ouy — D.T.W.
- A l’ ovraedje i dogrè, dj’ espère,
  I sårè dner s’ côp d’ warokea !— Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.130, « C’èst-on valèt !» (fråze rifondowe).
(viebe å prono) si buker.
- Si doguer l' tiesse conte on meur e li spexheur — D.T.W.
- Si doguer li djno conte li tåve — D.T.W.
- Tot m' dogant, dji m' a fwait on boursea — D.T.W.
(viebe å prono) si bate.
- Deus gades ki s' doguèt