al taxhlete
Walon (Rifondou)
candjî
Etimolodjeye candjî
Shûte des mots : «al» + «taxhlete»
Advierbire candjî
al taxhlete (nén candjåve)
- (spôrt) (tot djåzant d' on livraedje å djeu d' bale, d' on hinaedje di pire) tot s' metant d' biyaire, tot passant l' bresse tot do long del pwetrene, pus l' rescouler céncwante cintimetes padrî, pus l' enonder et s' arester tot låtchant l' bale u l' pire djusse al plaece k' on pindeut ene taxhete sol cingue, dilé l' hantche.
- Il a rouwé on cayô al taxhlete — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- di triviè, rade et må, sins waitî a lu.
- I travaynut al taxhlete.
- Paski l' novele muzike d' eglijhe, ci n' est pus k' sacwants ptitès årgudinnes, todi les minmes tocosté; ele cournut al taxhlete å raeze des tcheyires, po n' nén dire a raeze di tere; c' est må toirtchî, c' est må tchanté — Émile Gilliard (fråze rifondowe).
- Les lingaedjes sont tot såf racionels: i sont bastis tertos al taxhlete pa cint meye halcotîs, avou tchaeke si idêye — Lorint Hendschel.
- al varade, tot sayant k' on n' vos voeye nén.
- Ene alnute, dj' a fwait vni on curé, al taxhlete, po lyi apoirter l' bon Diè — Lorint Hendschel, So l’ Anuti.
- Zande s' aveut aclapé a leye padrî et, al taxhlete, lyi mete si mwin so si spale — Lucyin Mahin, Vera.
Ratourneures candjî
- taper ses liårds al taxhlete : les furler. Loukîz a : taxhler. F. jeter l'argent par les fenêtres.
- citer al taxhlete : citer ene des rålès sacwès k' on dit.
- Gn a waire di spirous rashious e lingaedje walon; on cite djusse, al taxhlete li binde d' imådje walone BD dal Sabine Coune, so on scrijhaedje då Gusse Laloux — Lucyin Mahin. F. pour mémoire.
Parintaedje candjî
Sinonimeye candjî
- (må, sins sogne) : brouxhirmint
- (rade et må) : al schipe al schape;
Loukîz a : Motyince:avou ene grande vitesse/walon#rade_et_må
Contråve candjî
- (djeu d' bale) : a toû d' bresse
Ratournaedjes candjî
må, sins sogne
Francès : grossièrement (fr), sans soins (fr), de travers (fr)
raddimint, tot sayant di n' nén esse rimarké
- Francès : discrètement (fr), secrètement (fr), à la dérobée (fr), en douce (fr), en catimini (fr)
Addjectivire candjî
al taxhlete (nén candjåve)
- (spôrt) hiné a ç' môde la.
- Li livraedje al taxhlete dene dipus d' enondon al bale — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- rade, sins trop d' esplikêyes.
- Et pol pårt da Nanete, On côp d' ouy al taxhlete — Motî Pirsoul (fråze rifondowe).
- Li live da Joseph Osselet, c' est on côp d' ouy al taxhlete so les djins, les monumints, les uzaedjes do vî Nameur.