djômyî
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje vî francike * « gaumyan » (sinse?), çou ki dene on mot avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes; mot cité dins l’ FEW 16 26a.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /d͡ʒoː.ˈmjiː/ /d͡ʒɔ̃.ˈmjiː/ /d͡ʒɔ̃.ˈmjɛ/ /d͡ʒɔ̃.ˈmje/ /d͡ʒoː.ˈmji/ /d͡ʒoː.mi.ji/ Prononçaedje a radjouter (waitîz cial ådzo e hagnon «ortografeye»)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /d͡ʒoː.ˈmjiː/
- Ricepeures : djô·myî
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | djômeye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | djômyîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | djômians |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | djômeynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | djômeyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | djômyive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | djômeye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | djômyî |
Ôtes codjowaedjes | come tcheryî |
djômyî (v. sins coplemint)
- (fizike) aler tot doûçmint, sins blame, tot djåzant d' on feu.
- Et bén waitî kel feu våye bén toltins, et nén djômyî dtrop, et stofer — Lucyin Mahin, Vera (fråze rifondowe).
- Portant, dzo li spexheur del tére k' avize d’ esse moite,
on resse di veye djômeye, ene foice catcheye overe
— Henri Simon, "Li pan dè Bon Diu", "Li sûrdèdje" (fråze rifondowe). - Djômiant dvins les fonds
D' èn ewaerant sankisse,
Dji poujhive å pwezon
Disk' å dvins lès fondrisses
— Camille Gaspard (fråze rifondowe).
- (pa stindaedje do sinse) tot djåzant d' on ri.
- Et li ptit sourd ki djômive cial el fondreye apotche foû di s’ djîsse, tot djoyeus, et ratake si tchanson ki zûne inte les craeyes del rotche — Henri Simon, "Wice va l’êwe" (1907) (fråze rifondowe).
- risker di s' enonder, tot cåzant d' ene revolucion.
- E Marok, gn a co pont d' revintreye (come e 2011 dins des ôtes payis arabes), mins ça djômeye — Claire Paulet (fråze rifondowe).
- (mot d’ coujhnåjhe) cure tot doûçmint.
- Sol plate-buze, on cok di faizan oubén on live djômyive dins ene casrole di croufier — Léon Gengoux (fråze rifondowe).
- (mot d’ medcén) esse ki s' diswalpêye, tot djåzant d' ene maladeye.
- Il est coûtchî tot fayé, mins i gn a lontins k' ça djômyive — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- dimorer sol cour (dins l' estoumak) tot djåzant d' èn amagnî.
- Li miyôle d' ersè al nute m' a djômyî sol cour — Motî Forir (fråze rifondowe et rarindjeye).
- kimincî a s' diswalper.
- Taijhîz vs ! Gn a l’ påte ki clintche li tiesse,
Ca c’ est l’ amour kel mete al fiesse,
L’ amour ki lyi dene des frissons,
L’ amour ki, so moens d’ ene sigonde,
Seme li veye tot schoyant disconte
Li smince ki frè djômyî l’ nourson !— Martin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe).
- Taijhîz vs ! Gn a l’ påte ki clintche li tiesse,
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjîaler tot doûçmint, sins blame, tot djåzant d' on feu
cure tot doûçmint
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
- djômë : G205 p. 83
- djômyî : O0, C99, S117; djômyi C1, C99, G205 p. 83 (pårticipe erirece)
- chômyè : G205 p. 84
- djômiyi : G205 p. 83
- djaumyi : C13, O2
- djômiè : G205 p. 83
- djômier : S117, G205 p. 83
- djômiyè : G205 p. 83
- djoûmyi : G205 p. 83
- djôm ( (4e sôre ) : E34, E170, G205 p. 83
- djôrmi : G205 p. 83
- chômer : G205 p. 84
- djômî : C9, C106, E1, G205 p. 83
- djèmi : G205 p. 83
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : R13
Ratournaedjes
candjîPårticipe erirece
candjîdjômyî (nén candjåve)
- Pårticipe erirece do viebe « djômyî ».
- Nosse feu a djômyî tot on tins, mins asteure il est distindou.