Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje vî francike * « gaumyan » (sinse?), çou ki dene on mot avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes; mot cité dins l’ FEW 16 26a.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) djômeye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) djômyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) djômians
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) djômeynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) djômeyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) djômyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) djômeye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) djômyî
Ôtes codjowaedjes come tcheryî

djômyî (v. sins coplemint)

  1. (fizike) aler tot doûçmint, sins blame, tot djåzant d' on feu.
    • Et bén waitî kel feu våye bén toltins, et nén djômyî dtrop, et stofer Lucyin Mahin, Vera (fråze rifondowe).
    • Portant, dzo li spexheur del tére k' avize d’ esse moite,
      on resse di veye djômeye, ene foice catcheye overe
      Henri Simon, "Li pan dè Bon Diu", "Li sûrdèdje" (fråze rifondowe).
    • Djômiant dvins les fonds
      D' èn ewaerant sankisse,
      Dji poujhive å pwezon
      Disk' å dvins lès fondrisses
      Camille Gaspard (fråze rifondowe).
  2. (pa stindaedje do sinse) tot djåzant d' on ri.
    • Et li ptit sourd ki djômive cial el fondreye apotche foû di s’ djîsse, tot djoyeus, et ratake si tchanson ki zûne inte les craeyes del rotche Henri Simon, "Wice va l’êwe" (1907) (fråze rifondowe).
  3. risker di s' enonder, tot cåzant d' ene revolucion.
    • E Marok, gn a co pont d' revintreye (come e 2011 dins des ôtes payis arabes), mins ça djômeye — Claire Paulet (fråze rifondowe).
  4. (mot d’ coujhnåjhe) cure tot doûçmint.
    • Sol plate-buze, on cok di faizan oubén on live djômyive dins ene casrole di croufier Léon Gengoux (fråze rifondowe).
  5. (mot d’ medcén) esse ki s' diswalpêye, tot djåzant d' ene maladeye.
    • Il est coûtchî tot fayé, mins i gn a lontins k' ça djômyive Motî Gilliard (fråze rifondowe).
  6. dimorer sol cour (dins l' estoumak) tot djåzant d' èn amagnî.
    • Li miyôle d' ersè al nute m' a djômyî sol cour Motî Forir (fråze rifondowe et rarindjeye).
  7. kimincî a s' diswalper.
    • Taijhîz vs ! Gn a l’ påte ki clintche li tiesse,
      Ca c’ est l’ amour kel mete al fiesse,
      L’ amour ki lyi dene des frissons,
      L’ amour ki, so moens d’ ene sigonde,
      Seme li veye tot schoyant disconte
      Li smince ki frè djômyî l’ nourson !Martin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe).

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî
aler tot doûçmint, sins blame, tot djåzant d' on feu
cure tot doûçmint
kimincî, d' ene maladeye

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : R13

Ratournaedjes

candjî
aler tot doûçmint, sins blame, tot djåzant d' on feu
cure tot doûçmint
cover, po ene maladeye
dimorer so l' estoumak
kimincî a s' diswalper

Pårticipe erirece

candjî

djômyî (nén candjåve)

  1. Pårticipe erirece do viebe « djômyî ».
    • Nosse feu a djômyî tot on tins, mins asteure il est distindou.