Etimolodjeye

candjî

Do viebe « covri », avou l’ betchete « dis- » di disfijhaedje des viebes et l' avou l’ cawete d’ infinitif « -i » des viebes; dedja abocté insi dispu l' tayon-bodje latén « discooperire », adon racuzinåve avou l' espagnol « descubrir », l' occitan « descubrir », li portuguès « descobrir », l' catalan « descobrir », li roumin « descoperi » et l' itålyin « discoprire ».

Prononçaedje

candjî
  • AFE :
    • diferins prononçaedjes : /dis.kɔ.vʀi/ /dis.kɔ.vʀy/ /dys.kɔ.vʀi/ /dys.kɔ.vʀy/ /dis.ku.vʀi/ /dis.ku.vʀy/ /dɛs.ku.vʀi/ /dɛs.ku.vʀy/ /dœs.ku.vʀœ/ /di.hɔ.vʀi/ /dy.hɔ.vʀi/ /dy.kɔ.vʀi/ /dɛ.çu.vʀi/ /dis.hɔ.vʀi/ /dis.ku.vjɛ/ /dɛs.ku.vjɛ/ (36 prononçaedjes)
    • prononçaedje zero-cnoxheu : /dis.kɔ.vʀi/
  • Ricepeures : dis·co·vri
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) discove / discovere
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) discovroz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) discovrans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) discovnut / discovernut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) discovrè / discoverrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) discovreut
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) discove / discovere
pårt. erirece (dj’ a, vos av) discovrou / discoviet

discovri (å prono : si discovri)

  1. (viebe å coplemint) rissaetchî l’ coviete di.
    • (Fårè bénvite) discovri li mote di crompires Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
    • Li ptit est discovrou, racovroz l’ D.T.W.
  2. (viebe å coplemint) (mot d’ boskiyon) saetchî l’ tere åtoû di (on stok d’ åbe).
  3. (viebe å coplemint) trover (ene sacwè nén cnoxhowe).
    • I gn a kékes ans k’ on discovere li pôle Nôr Motî Toussaint (fråze rifondowe).
    • On-z aprins å scolîs tot on tins ki c’ esteut Stanley k’ aveut discovrou l’ Aiwe do Congo — Émile Sullon (fråze rifondowe).
    • On a discovrou l’ coupåbe D.T.W.
    • Poqwè-ç’ qu’il a falu
      Qu’on discouve leû catchète ?
      Poqwè-ç’ qu’il ont tchèyu
      Moûdris d’vant l’ mitraliète ?
      Andrée Bacq.
    • Po l' ci k' dj' a fwait fruzi l' åme,
      Lyi discovrant çou k' ele a d' catchî,
      K' a sintou tot m' léjhant, ene douce låme,
      Ene låme di fré, di s' cour brotchîMartin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Por zèls !", tome 44, p. 409 (fråze rifondowe).
  4. (viebe å coplemint) vey pol prumî côp; cweri a cnoxhe et trover.

Ratourneures

candjî

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Contråve

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : E165

Ratournaedjes

candjî
rissaetchî l’ coviete
saetchî l’ tere åtoû di on stok d’ åbe
cweri a cnoxhe et trover
rissaetchî s’ tchapea