boirgnî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje « boigne » «boirgn-» avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /bwɛʀ.ŋiː/ /bwaʀ.ŋiː/ /bɔʀ.ŋiː/ (betchfessî oi, halcrosse rîlêye)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /bwɛʀ.ŋiː/

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	boirgneye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	boirgnîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	boirgnans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	boirgneynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	boirgneyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	boirgnive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	boirgneye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	boirgnî

boirgnî

(v. sins coplemint) & (viebe å coplemint) riloukî al taxhlete.
- Boirgnî å trô.
- Boirgnî pal trô del sere.
- Boirgnî po loukî si lès pikèts sont so l' lègne.
- Ci côp la, l’ air do djoû n’ aveut polou rashir ;
  I dmaneut ene brouweur avå l’ cir
  Et l’ solo d’ måle oumeur mi boirgnive d’ on laid ouy
  Tant a dire : « Va rzè, va ! Lai l’ å ress po ouy !... » — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Anôy’mint », 1925, p.40 (fråze rifondowe).
(v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « après ») riloukî ene sacwè tot djeriant årdanmint.
- Dji n' elzès pou nén saetchî foû di m' potche avou ç' gayård la ki boirgneye après mi — Paul-Henri Thomsin, ratournant Maigret èt l’danseûse d’å Gai-Moulin, 1994, p. 11 (fråze rifondowe).
- Si c' est måy on live k' ele boirgnêye,
  Ele pout bén fé s' meya culpa
  Ca totes les ôtes seront vite la
  — Henri Simon, "Li pan dè bon Diu", "L’aguèsse" (fråze rifondowe).
(v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « so ») foirci ene sacwè.
- Il a tantboirgnî so l' clitche qu'i l'a dismantchî.
(v. sins coplemint) adjinçner ene pire a l’ ouy.
Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
(viebe å coplemint) (tindreye) moudri èn ouy.
- Dji tûze a l’ålouwète qu’èst bwèrgnêye dè tindeû— Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.170.
(imådjreçmint) disfôrmer, fé des groubiotes.