Etimolodjeye

candjî

Bodje « betch », avou l’ cawete « -ete ».

Prononçaedje

candjî

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
betchete betchetes

betchete femrin

  1. (tecnolodjeye) pitite buze po vudî djusse, d' on pailon, d' ene djusse, d' on paket d' laecea.
  2. (antomeye) boket dvantrin do pî.
    • C' est des trop stroets solés: i m' fijhèt må al betchete
  3. (antomeye) boket dvantrin des doets.
    • Des arondes, a trûlêyes, balzinént dzeu s' blonde tiesse,
      Si tchén hawéve di djoye tot rveyant l' coine di s' toet,
      Et Djôzef di finiesse,
      Lyi voyive on båjhaedje sol betchete di ses doets. Joseph Mignolet, "Fleûrs di prétins", p.83 (1929), "Li molin dè vî Stiène" (1925) (fråze rifondowe).
  4. tolminme ké boket divantrin.
    • On djoû k’ djaléve a finde les pires,
      A vs epoirter l’ betchete do nez,
      Dji sondjive, cligntant del påpire,
      A m’ tchôde coulêye, bén astançné. Martin Lejeune, "L’iviêr èt l’amour" (fråze rifondowe).
  5. boket dvantrin do solé
  6. stroukiante pårt d' ene sacwè.
    • Et vola tot d’on côp, so l’ sèmé qu’èsteût nou,
      qui dès mèyes èt dès mèyes di bètchètes sititchèt,
      totès fènes, totès dreûtes, qui v’ dîrîz dès-awèyes.
      Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, Li sûrdèdje.
  7. betchowe copete.
    • C’ est k’ la dzeur, al betchete, betch å vint, bén a pîce,
      Po des belès aiyes d’ ôr, nol oujhea
      N’ î fwait l’ cocrê. Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Li plope », 1923, p.33 (fråze rifondowe).
  8. (mot del fotbale) pitaedje del betchete do solé.
    • I n' sait choter k' des betchetes.
  9. (mot d' batelreye) pitit batea avou li dvant foirt pondant.
    • Dji nos avans stî pormoenner tot avå Vnijhe dins ene betchete.
  10. (linwince) stitchete (morfinme) ki s' mete divant l' bodje do mot.

Ratourneures

candjî
  1. dj' inme mî vey ses talons k' ses betchetes
    • On-z inme mî ses talons k' ses betchetes. Motî Forir (fråze rifondowe).
  2. l’ awè sol betchete del linwe
  3. ridjonde les deus betchetes : aloyî, hazi.
  4. roter so ses betchetes, roter sol betchete des pîs
  5. sol betchete des doets
  6. so ses betchetes
  7. betchete rafoircixhante : betchete ki rafoircixhe li sinse do viebe: ki-/co-, ca-, ac-, s- (2), dis- (2).

Parintaedje

candjî

Mots d’ aplacaedje

candjî

Contråve

candjî
  • (boket dvantrin do pî): talon
  • (morfinme di dvant l' bodje): cawete

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
pitite buze po vudî djusse
boket dvantrin do pî
chotaedje del ponte do solea, å fotbal
  •   Francès : tir de la pointe (nén ratournåve direk e francès)
betchete di Vnijhe
abocta metou divant l' bodje