Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje latén « sentire » çou ki dene on mot avou l’ cawete d’ infinitif « -i » des viebes.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) sint
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) sintoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) sintans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) sintnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) sintrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) sinteu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) sinte
pårt. erirece (dj’ a, vos av) sintou
Ôtes codjowaedjes come sinti

sinti (å prono : si sinti)

  1. (viebe å coplemint) (mot d’ fiziolodjeye) houmer di s’ nez et ricnoxhe çou k’ c’ est.
    • I sint l’ flate.
    • Sinss ene sacwè ?
  2. (viebe å coplemint) djonde des doets (ou avou ene ôte pårteye del pea), et saveur çou k’ on toutche.
    • Ti sins bén k’ c’ est tchôd et deur.
    • Dins mes tchåssetes, dji sinteu l’ yô glissî. — M[aria]. Dubois (sourdant a recråxhî) (fråze rifondowe).
  3. (viebe å coplemint) divni consyint (del fwin, do froed).
  4. (viebe å coplemint) si rinde conte di, aveur l’ idêye (d’ ene sacwè) sins saveur pocwè.
    • Dji sin k’ on cmince a s’ fote di m’ gueuye, cial.
    • Efants, cwand viè l’ shijhe on djouwéve
      Ås sôdårds, c’ esteut ewaerant
      Di sinti come nosse cour bateut
      Cwand i nos fjheut maneuvrer dvant. Martin Lejeune, “Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.185, « Lu såbe du m’ grand-pêre » (fråze rifondowe).
    • Çoula m’ va pus lon k’ ti nel pinse di sinti l’ pô d’ fiyate ki t’ as por mi. Albert Maquet (fråze rifondowe).
  5. (v. sins coplemint) leyî nd aler ene hinêye, sipåde ene hinêye
    • Tote li coujhene sint l' sope.
    • Vos sintoz bon, avou vosse novele savonete.
  6. (v. sins coplemint) sinti mwais.
    • Ça sint ciddé.
    • Cwand dj’ boutéve dins les pourceas, minme ki dj’ m’ åreus lavé dijh côps, dji sinteu co.

Ratourneures

candjî
  1. sinti l’ agnon : sinti k’ on vs va emantchî, k’ i gn åk di nén trop catolike.
  2. sinti si stoumak ki court après ses agaesses : aveur fwin.
  3. si sinti houzer dins ses clicotes : ?
  4. èn si pus sinti viker : esse tot disbåtchî.

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
houmer di s’ nez et ricnoxhe çou k’ c’ est
toutchî et ricnoxhe çou k’ c’ est
si rinde conte di

Sustantif

candjî

sinti omrin (infinitif sustantivrece)

  1. sintaedje.
    • Vos a-t ele riloukî å sinti vosse frisse muzea,
      Vos, ô rôze di nôvimbe, påjhûle dissu l’ pazea Charly Dodet (fråze rifondowe).

Ratournaedjes

candjî