moussî
Walon (Rifondou)Candjî
EtimolodjeyeCandjî
Tayon-bodje vî francike « mukjan » (catchî, si catchî) avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes ; adon, c’ est l’ minme etimolodjeye ki « muchî » et « muchyî » ; li mot est racuzinåve avou l’ vî lingaedje d’ oyi « muchier » k’ egzistêye co ouy dins sacwans accints do walon (payis d’ Libin) ey eto e guernuziès ; li walon « moussî » vént do sinse « si catchî » (ådvins d’ ene plaece, dins des grands abiymints) ; mot cité dins l’ FEW 6/3 193b.
PrononçaedjeCandjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /mu.ˈsiː/ /mu.ˈsi/ /mu.ˈsɛ/ /mu.ˈse/ /my.ˈʃiː/ /my.ˈʃi/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /mu.ˈsiː/ aschoûtez lu
- Ricepeures : mous·sî
ViebeCandjî
moussî (v. sins coplemint) (2inme troke) (codjowaedje)
- intrer.
- Gustene waite åtoû d’ leye s’ i gn a nolu sol voye èt s’ mousse vitmint e tchapåd d’ mon l’ Frere. — J. Calozet.
- Po çou k’ est d’ Sayul, i s’ dismantchive so l’ Eglijhe, et moussive ezès måjhons, po-z î traker les omes et les femes et les taper el prijhon. — J.-M. Lecomte, L’ Oûve dès-Apôtes (ratournaedje).
- I veyént seulmint ene craeye. C’ est dvins cisse craeye k’ i sayît d’ fé moussî leu batea. — J.-M. Lecomte, L’ Oûve dès-Apôtes (ratournaedje).
- Ti moussives tes deus mwins e taes po sinte s’ i n’ tchåféve nén ; oubén, i t’ fårè radmint apicî l’ schoupåd. — A. Laloux, Mi ptit viyaedje des ans å long.
- intrer sins fé do brut.
- I mousse tocosté.
- mete des abiymints a (ene djin, ene biesse di cpagneye).
- Il est tins d’ moussî l’ gamene. — Motî d’ Bastogne.
- I moussèt minme leus ptits tchéns.
- (viebe å prono) : Loukîz a : « si moussî ».
ParintaedjeCandjî
(sinse d’ intrer)
- moussaedje, moussete, mousrote
- amoussî, rimoussî, ramoussî
- camoussî, camoussåd
- calmoussî, calmoussaedje
(sinse di s’ abiyî)
(minme sourdant etimolodjike)
Mots d’ aplacaedjeCandjî
SinonimeyeCandjî
ContråveCandjî
- (intrer) : moussî foû, rexhe, vudî, sôrti
- (mete des abiymints a) : dismoussî
Sipårdaedje do motCandjî
OrtografeyesCandjî
(moussî & si moussî)
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
RatournaedjesCandjî
intrer sins fé do brut
- Almand : hineinschlüpfen (de)
- Francès : s’introduire (fr), se glisser (fr)
Pårticipe erireceCandjî
singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | moussî | moussîs |
femrin | mousseye | mousseyes |
moussî o.
- Pårticipe erirece omrin do viebe "moussî", ki pout esse eployî come addjectif et come sustantif.
- intré.
- Cisse cadje la, c’ est ene gayole avou des grands pilés d’ bwès di ttaleure deus metes di hôt, avou ene sitroete intrêye ey èn ouxh ki s’ riclape cwand i gn a on singlé di moussî ddins. — L. Mahin, Ene bauke su lès bwès d’ l’ Ardène, p. 229.
- k’ on lyi a metou des abiymints.
- Elle est bén mousseye, avou ç’ cote la. — Motî d’ Bastogne.
- I nos fala doirmi tot moussîs. — Motî d’ Bastogne.
- intré.