Loukîz eto : dîre.

Etimolodjeye

candjî

Tayon-bodje latén « dicere » ‎(« dīcere ») (minme sinse).

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) di
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) dijhoz / djhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) dijhans / djhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) diynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) dirè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) dijheu / djheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) dijhe / deye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) dit

dire (viebe å coplemint)

  1. rexhe di s' boke (des mots, des fråzes).
    • Les strons sont edjalés, dowô, Batisse Vicantisse !:: Cwè çk' i dit ?:: I vs sohaite li boune anêye, ô, Batisse.:: Et vos pareymint, da, Lucyin.
  2. (pus stroetmint) raconter.
    • C’ e-st a lu k’ ele dijheut ses poennes,
      Ses djoyes, ses sondjes, ses anoymints ;
      Cwand s’ cour touméve el languidône,
      La k’ ele trovéve l’ ecoraedjmint. Martin Lejeune, “Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.184, « Lu lîve du mèsse dèl grand-mêre » (fråze rifondowe).
  3. mostrer ene djin, ene sacwè come estant ahesseye d' ene metowe cwålité.
  4. (avou l' aloyrece « ki » et l' suddjonctif) dimander ki.
    • « Et, tot priyant, nos dirans k' ele
      Nos dene, po m' mame, beacôp d' årdjint. » Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li Saint Nicoleie", p.27-28 (fråze rifondowe).
  5. (viebe å prono) :  Loukîz a : « si dire ».

Ratourneures

candjî
  1. c’ e-st a dire ki
    • C’ e-st a dire ki les longuès amours ni cwerèt måy rén d’ bon. Henri Simon, « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.131 (fråze rifondowe).
  1. dji di ça et dji n’ di rén
  2. ki ci n’ est nén di dire : ki n' est nén possibe di dire.
    • Il esteut dvins ene colere ki ci n’ est nén di dire ! Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.27 (fråze rifondowe).

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

moti (purade dins des fråzes di noyaedje)

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
fé rexhe ene parole
mostrer ene djin, ene sacwè come estant ahesseye d' ene metowe cwålité
ki ci n' est nén di dire

Prononçaedje

candjî

dire (viebe å coplemint)

  1. dire (mot scrît e francès come e walon, mins prononcî diferinnmint)