aswadji
Etimolodjeye
candjîBodje "suavis" (doûs, soucré, vayant, djinti), avou l’ betchete « a- » des viebes, avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes; rinde pus doûs. Loukîz a : aswådjî.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /aswad͡ʒi/ /aswad͡ʒiː/ /aswɔːd͡ʒiː/ /aswaːd͡ʒi/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /aswad͡ʒi/
- Ricepeures : as·wa·dji
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | aswadji / aswadjixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | aswadjixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | aswadjixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | aswadjixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | aswadjirè / aswadjixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | aswadjixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | aswadjixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | aswadji |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
aswadji (viebe å coplemint)
- fé baxhî (ene poenne, ene doleur).
- (c' est on rméde po-z) aswadji l' doleur — Motî Forir.
- Grand-pere aswadjixh avou pacyince
Les enondêyes des djonnès djins— Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 126, "Lu famile èst-one île ureûse" (fråze rifondowe). - Les Rwès Mådjes prezintèt tot çou k' i fåt po-z aswadji l' mizere — Isy Cavraine.
- Des blancs omes tot s' clintchant avå gonxhires et vås Soyént les yebes k' aswadjixhèt et rwerixhèt — Albert Lovegnée.
- rinde påjhûle.
- Et l’ blame ki coteye,
Aswadjixh li ptit gueus — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.131, « Prumî riselèt» (fråze rifondowe). - Li rôzé solo pleure do n’ poleur aswadji
Totes ces ptitès måjhones k’ ont l’ air di l’ ahoukî. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Tåv’lê d’iviér », 1912, p.23 (fråze rifondowe). - C' est pocwè on k' on dvreut dner, po-z aswadji l' noer boy,
Pus d' åjhmince, pus d' friscåde, pus d' djoye a cisse tere la— Louis Lagauche, "L' inmant", Å neûr payîs dè l’ hoye, (1947), p. 130 (fråze rifondowe).
- Et l’ blame ki coteye,
- aspaler ene sakî k' est dvins les transes.
- On l’ veyeut patrafter
Po-z les cis k’ estént dvins l’ målmezåjhe. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.66, “Dihâv’lêye” (fråze rifondowe).
- On l’ veyeut patrafter
- fé baxhî l' poenne di (ene djin k' est målureuse), .
- Aswadji co tes efants si ene poenne u l' ôte les ctchesse — Louis Lagauche.
- (...) Et dj' rivoe Madlinne. Awè, djel rivoe, et c' est la m' måleur. N' è pôrè dj' don måy aswadji m' pinsêye ? Sovnance ki m' fwait må, ca por mi l' bouneur N' est pus k' on bea sondje, ene doûce djoye passêye — Émile Wiket.
- arester (l' sonk).
- (I fåreut) aswadji l' sonk — Motî Forir.
- (viebe å prono) fé baxhî s' poenne, si hodance.
- Agnusse, po s’ aswadji cwand ene poenne el sipråtchive,
Si meteut dvins ene coine di l’ ovroe, s’ abaxhive
Tot loucant-st åtoû d’ lu. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.46, “Agnuss” (fråze rifondowe).
- Agnusse, po s’ aswadji cwand ene poenne el sipråtchive,
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjî- (fé baxhî ene poenne, ene doleur) : adoûci, radoûci
- ( fé baxhî l' poenne d' ene djin) : solåcyî, riconsoler
- (arester l' sonk) : stantchî, côper
Sipårdaedje do mot
candjîOrtografeyes
candjîRatournaedjes
candjîfé baxhî (ene poenne, ene doleur)
Pårticipe erirece
candjîaswadji omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "aswadji".
Codjowas
candjîaswadji | aswadjixh |
- indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
- kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
- Aswadji co tes efants si ene poenne u l' ôte les ctchesse — Louis Lagauche.