Etimolodjeye

candjî

Mot-brut «suss» (cåzaedje tot bas, la k' on etind k' les sons S), avou l’ dobe cawete « -iner » des viebes, avou assaetchance di l' Bodje tîxhon « sûssen » (minme sinse); mot cité dins l’ FEW 17 289b.

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) sussene
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) sussinez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) sussinans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) sussinnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) sussinrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) sussinéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) sussene
pårt. erirece (dj’ a, vos av) sussiné
Ôtes codjowaedjes come copiner

sussiner

  1. (v. sins coplemint) djåzer tot bas, po k' on n' etinde nén.
    • I n' fijhèt k' sussiner leus deus.
  2. (v. sins coplemint) (brut) fé on ptit brut, come deus djins ki cåzèt tot bas.
    • Dj' a schoûté l' ri ki sussinéve.
  3. (viebe å coplemint) dire tot bas.
    • Vos m' sussinîz "Dji vs inme", et po n' vos fé nou displi, dji responda: "mi ossu". Albert Maquet (fråze rifondowe).
    • Si dj' mousse e lét, Des vwès m' sussinèt a l' oraye Ki dji m' mareye Martin Lejeune (fråze rifondowe).
  4. (viebe å coplemint) tchanter doûçmint (ene tchanson).
    • On doûs vint sussene si tchanson.
    • Après ene hapêye di dansreye so plaece, il a ataké a sussiner s' tchîf d' ouve : toplin, toplin des coplets, avou come on resploe. Lorint Hendschel.
    • Les sourds k’ arouflént di so les dzeurs, sussinént des doûs råtchåds, ås pas d’ ågne, ås florins d’ ôr clintchîs dzeu s’ corant Joseph Mignolet, Li payis des soteas (1926), p.41-42 (fråze rifondowe).
    • I v’sonla qui s’vwès, pus doûce qui l’ombåde
      Qui l’vint zuzinêye qwand l’êreûre apond,
      I v’sonla qui s’vwès, pus doûce qu’ine ombåde,
      Dispièrtéve vosse coûr qui dwèrméve è s’wåde
      — Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.76.
  5. (viebe å coplemint) (imådjreçmint) fé comprinde (ene sacwè) sins l' dire noer so blanc.
    • Li declaråcion da Robert Schumann sussene dedja k' i pôreut gn aveur on djoû ene "Federåcion uropeyinne".

Parintaedje

candjî

Sinonimeye

candjî

Sipårdaedje do mot

candjî

w. do Levant

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : R13

Ratournaedjes

candjî
dire tot bas;  Loukîz a : Motyince:cåzer tot bas/walon
tchanter doûçmint  Loukîz a : gruziner
fé comprinde sins dire noer so blanc