sô
Walon (Rifondou)
candjî
Etimolodjeye 1 candjî
Tayon-bodje latén « satullus » (k' a trop boevou), di «satur» (k' a bén magnî).
Prononçaedje candjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /sõ/ /soː/ /sɔ̃/ /suː/ (betchfessî ô)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /sõ/
aschoûtez lu
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif candjî
| singulî | pluriyal | |
|---|---|---|
| omrin | sô | sôs |
| femrin padrî | sôle | sôles |
| femrin padvant | sôle | sôlès |
sô omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- k' a trop boevou del gote, del bire, evnd, et ki n' sait pus çou k' i fwait.
- Il esteut co sô ayir — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Il est sô tos les djoûs — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- C' est nén bea, ene feme k' est sôle.
- Noyé esteut si sô k’ i n’ poleut pus hope et k’ i s’ aveut essocté so ses voyes — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- k' est bén rpaxhî.
- Les vatches sont bén sôles — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
Ratourneures candjî
- cwand les coshets sont sôs, les naveas sont seurs
- sô come tote el Pologne, sô come ene gréve, sô come ene bourike
Parintaedje candjî
- sôler, sôlaedje, sôlêye, sôlant
- forsôler, forsôlé, forsôlaedje
- dissôler, dissôlaedje, dissôler
- rissôler
Mots d’ aplacaedje candjî
Sinonimeye candjî
- (k' a trop boevou) : k' a ene perike, ene tampone, ene tchike, tchiké, cût;
Loukîz a : Motyince:sô et sôlêye/walon - (k' a trop magnî) : ripaxhou
Omofoneye possibe candjî
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes candjî
k' a trop boevou d' l' alcol
Sustantif candjî
sô omrin
- dins l’ ratourneure : « magnî s’ sô »: magnî disca esse bén rpaxhou.
- dins l’ ratourneure : «end awè s' sô» / «end aveur si sô»: èn pus poleur sopoirter.
Ratourneures candjî
Sinonimeye candjî
dins « magnî s' sô »
Etimolodjeye 2 candjî
Tayon-bodje latén « solidus »
Prononçaedje candjî
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /soː/ /su/ /sɔ/ (betchfessî ô)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /soː/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif candjî
| singulî | pluriyal |
|---|---|
| sô | sôs |
sô omrin
- (manoye) manoye do l' Ancyin redjime, k' endè faleut 24 po fé èn aidant d' Lidje.
- Divins l' tins, il aveut falou vint-cwate sôs po fé èn aidant d' Lidje et motoit foirdjive-t on adon des pîces di keuve d' on sô — Nicolas Lequarré (fråze rifondowe).
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.- pîce di cénk cintemes bedjes (1830-2001).
- on ptit sô u on simpe sô : pîce di cénk cintemes.
- on gros sô u : on dobe sô : pîce di dijh cintemes.
- vint sôs : on franc. cint sôs : cénk francs.
- èn nén aveur nén on pelé sô ( u : on vete sô u : on sô vayant) : esse sins cwår.
- aveur li sô : esse ritche.
- Ça n' våt nén on sô : ça n' våt rén.
- Djel wadje vint francs conte on sô : dji so seur di çou ki dj' di (on franc valeut 20 sôs).
- I lyi manke todi dijh nouf sôs po fé l' franc : il est todi djus d' sôs (sins cwårs).
- C' est rén d' boere po dijh sôs cwand on wangne on franc :
- rl a: franc.
- esse conoxhou (-owe) come li mwais sô : aveur ene mwaijhe rilomêye.
- il est prope come on sô : il est bén moussî (bén abiyî).
- i rlût come on noû sô :
- rl a: noû.
- I côpréve on sô e deus : il est pice-crosse.
- pîce di 5 cintemes d' euro.
- des sôs: des cwårs.
- I wangne bråmint des sôs.
- il a l' sô : il est ritche.
- I fåt prinde li tins come i vént, et l' sô pa dou çk' i vént : i fåt waitî d' wangnî des sôs, pa tolminme ké moyén.
- Les sôs lyi broûlèt les mwins : i coschire (i furleye) tos ses cwårs.
- I n' fåt nén stoper l' trô pa dou çki l' sô vént : I fåt waitî di n' nén piede èn ovraedje ki rapoite bén, des pratikes k' atchtèt aidant sol mwin, evnd. Franwal: ahåyant po: "Il ne faut pas tuer la poule aux œufs d'or".
Mots d’ aplacaedje candjî
Ortografeyes candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : R13
Ratournaedjes candjî
F. sou.