Cisse pådje ci do Wiccionaire n’ est co k’ ene esbåtche.
Si vos avoz des cnoxhances sol sudjet, vos nos ploz aidî tot rtchôcant des dnêyes so l’ årtike : clitchîz sol boton « candjî » po radjouter des infôrmåcions.

Etimolodjeye 1

candjî

S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « manoye », el pout stitchî vaici.

Prononçaedje

candjî

Sustantif

candjî

manoye femrin (pus sovint eployî ki l' singulî)

  1. totes les sôres di pîces ki sont batowes et d' biyets ki sont-st imprimés dins on metou payis, en on metou trevén.
    • Li dnî, ça a stî, aprume, ene manoye des Romins.
  2. cwårs di minme valeur k' on pus gros biyet, ene pus grosse pîce.
    • Dj' esténs sins manoye al fén del shijhe.
    • Dji n' a pont d' manoye po vos payî, a moens k' vos soeyîxhe mi candjî on biyet. Motî del Fagne et del Tieraxhe (fråze rifondowe).
  3. cwårs k' on dene u k' on dmande po-z aveur on conte djusse.
    • Rindoz m' el manoye. Vos a dju ddja rindou manoye ?
Ratourneures
candjî
  1. sinse 1 :
    1. manoye di sindje : cwårs ki n' valèt nén grand tchoi.  Loukîz a : « cwårs di schaye ».
    2. måle manoye : manoye ki n' våt rén.
    3. rissaetchî s' manoye : si rsaetchî d' ene emantcheure.
    4. Les djins, c' est come les manoyes, elzès fåt prinde po çou k' i valèt : dijhêye po payî des ovrîs, u po n' nén rilver li metchansté di sacwantès djins.
    5. C' est rcwerou come del manoye di Påpe : c' est ene sacwè d' råle, ki les djins rcwerèt tertos.  Loukîz a : « manoye do Påpe ».
    6. S' on n' conoxhreut nén l' manoye, on direut k' c' est do blanc : (do blanc = di l' årdjint) dijhêye po ene sakî ki fwait l' ritche mins ki n' a pont d' cwårs.
    7. esse come li viye manoye: ni pus aler : dijhêye po ene sacwè ki n' va pus, ene feme ki n' ahesse pus si ome.
    8. dibiter del måle manoye : si siervi di manoye ki n' våt rén, di fåsse manoye.
    9. kinoxheu(se) di manoyes :
      1. onk (ene) ki fwait dins les manoyes (dins ene banke, al Boûsse, tot ramassant les viyès pîces).
      2. onk (ene) ki trouve todi l' fén mot d' èn ecramiaedje.
    10. bate manoye, bateu d' manoye :  Loukîz a : « bate manoye ».
  2. sinse 2 :
    1. fé del manoye : candjî on biyet conte des pîces.
    2. del pitite manoye : des pîces ki n' valèt waire.
    3. elle a del manoye po candjî s' pîce : dijhêye d' ene feme ki n' si leye nén dire, copurade cwand k' on lyi conte des asblouwetes.
    4. Dji n' candje nén tant et dj' a del manoye : djeu d' mot candjî (divni diferin; fé del manoye).
  3. sinse 3 :
    1. rinde li manoye del pîce : u: payî del minme manoye : si rvindjî.
      • « Dj’ årè m’ manoye cwand dj’ rinterrè,
        Djôzef e-st on si haeyåve rowe.» Joseph Vrindts, « Bouquet tot fait », « Pitite pâquète », 1893, p.71 (fråze rifondowe).
      • Dj’a bin sogn’ qu’amå pô l’duc Tchâles èt sès sôdårs,
        N’acorès-se po rinde li manôye di nosse pèce.
        Joseph Mignolet, "Li tchant di m' tere", 1935, p. 38.
    2. ritrover l’ manoye di s’ pîce.
      • I rtrouve tote li manoye di s' pîce
        Ca, gråce a mi, i n' manke di rén. Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Mi p’tit bouname" (fråze rifondowe).
    3. si mete foû manoye : atchter disk' a s' dierinne mastoke, sins pupont wårder d' cwårs.
    4. I n' s' a nén metou foû manoye : i s' a mostré pice-crosse (rapia).
    5. esse djus° d' manoye :
    6. esse come li manoye: passer d' ene mwin a l' ôte : dijhêye po les femes ki s' fordinèt.
    7. dji lyi rindrè s' manoye : u: dji lyi rindrè l' manoye del pîce : djel rårè, dji m' rivindjrè d' lu (di leye).
    8. dj' årè l' manoye del pîce : u: dj' a del manoye a rawè et dj' el rårè : dji m' rivindjrè.
Parintaedje
candjî
Ortografeyes
candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjî
totes les sôres di pîces
cwårs di minme valeur k' on pus gros biyet, ene pus grosse pîce
cwårs k' on dene u k' on dmande po-z aveur on conte djusse
rissaetchî s' manoye
onk (ene) ki fwait dins les manoyes
onk (ene) ki trouve todi l' fén mot d' èn ecramiaedje

Etimolodjeye 2

candjî

S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « manoye », el pout stitchî vaici.

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
manoye manoyes

manoye femrin

  1. sôre di rampe, ki l’ sincieus no, c’ est : Lysimachia nummularia, en almand krautpfennig (fenich, mastoke di yebe), avou des ptites sipessès fouyes ki ls efants prindèt po fé come des pîces di manoye.
Ortografeyes
candjî
Ratournaedjes
candjî
manoye