Etimolodjeye

candjî

Do viebe « candjî » avou l’ rafoircixhante betchete « dis- » des viebes, çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje «  » des viebes.

Prononçaedje

candjî
  • AFE :
    • diferins prononçaedjes :/dis.kã.ˈd͡ʒiː/ /dis.kã.ˈd͡ʒi/ /dœs.kã.ˈd͡ʒi/ /dɛs.kã.ˈd͡ʒiː/ /dys.kã.ˈd͡ʒiː/ /dys.kã.ˈd͡ʒi/ /dys.kã.ˈd͡ʒɛ/ /dys.t͡ʃã.ˈd͡ʒiː/ /dys.t͡ʃã.ˈd͡ʒi/ /dys.t͡ʃã.ˈd͡ʒe/ /dys.t͡ʃɛ̃.ˈd͡ʒi/ /dys.kɛ̃.ˈd͡ʒɛ/ (36 prononçaedjes)
    • prononçaedje zero-cnoxheu : /dis.kã.ˈd͡ʒiː/
  • Ricepeures : dis·can·djî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) discandje
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) discandjîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) discandjans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) discandjnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) discandjrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) discandjive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) discandje
pårt. erirece (dj’ a, vos av) discandjî
Ôtes codjowaedjes come waitî

discandjî

  1. (viebe å coplemint) aveur ene sacwè d’ ene djin et lyi dner ene ôte sacwè.
    • Nos vlans dj’ discandjî nos tchikes ? Dji t’ dene mes rodjes et ti m’ denes tes vetes. Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
    • Dj’ aveu prins ene noere marone, mins m’ feme l’ a discandjî po ene bleuse. Motî del Lovire (fråze rifondowe).
    • A schipe avéns ns eshonne discandjî nos siermints,
      Ki dj' candja d' egzistince. Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li vîx mestré", p.5 (fråze rifondowe).
  2. (viebe å coplemint) fé candjî d’ plaece.
    • Ns alans discandjî les vatches (les mete dins on boket k’ i gn a del bele yebe).
  3. (viebe å coplemint) (pus stroetmint) evoyî (ene oujhene) e-n èn ôte payis.
    • El manneye air do Payis-noer n’ est pus k’ ene sovnance, asteure ki cåzu totes les oujhenes ont tapé l’ ouxh sol beur. Sovint ratchtêye pa des Francès, pu discandjeyes pol Roumaneye, el Chine ou l’ Marok, metans !
  4. (viebe å prono) :  Loukîz a : « si discandjî ».

Parintaedje

candjî

 Loukîz a : « candjî »

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : S44

Ratournaedjes

candjî
v.c., aveur ene sacwè et dner ôte tchoi
v.c., fé candjî d’ plaece.
evoyî (ene oujhene) e-n èn ôte payis
v.pr., mete des prôpès mousseures

Pårticipe erirece

candjî
singulî pluriyal
omrin discandjî discandjîs
femrin discandjeye discandjeyes

discandjî omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "discandjî".
    • Dj’ aveu prins ene noere marone, mins m’ feme l’ a discandjî po ene bleuse. Motî del Lovire (fråze rifondowe).
    • El manneye air do Payis-noer n’ est pus k’ ene sovnance, asteure ki cåzu totes les oujhenes ont tapé l’ ouxh sol beur. Sovint ratchtêye pa des Francès, pu discandjeyes pol Roumaneye, el Chine ou l’ Marok, metans !
    • L' etrindjir k' atome
      D' esse trop bén moussî,
      I fåt ki l' pôve ome
      Soexhe tot discandjî Louis Lagauche, "L' inmant", Les Djîles, (1947), p. 127 (fråze rifondowe).