dicweli

Walon (Rifondou)

Alofômes di d(i)-

Plinne cogne	Sipotcheye cogne
dicweli	dcweli

Etimolodjeye

Tayon-bodje tîxhon "kwel" (come li neyerlandès "kwellen", tourmeter), avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes, avou l’ betchete « di- » des viebes.

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /di.kwɛ.ˈli/ /dy.kwɛ.ˈli/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /di.kwɛ.ˈli/
• Ricepeures : di·cwe·li

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	dicweli / dicwelixh
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	dicwelixhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	dicwelixhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	dicwelixhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	dicwelirè / dicwelixhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	dicwelixheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	dicwelixhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	dicweli
Ôtes codjowaedjes	come prusti

dicweli (v. sins coplemint)

1. amwinri pår, a ndè mori, tot cåzant d' ene djin, d' ene biesse.
   • Les infirmires sognèt des prijhnîs låtchîs so parole, etassîs dvins des guetos, divant di dcweli. — A. Gauditiaubois (fråze rifondowe).
   • Les cis ki sont do minme sonk ont ene foice so n' on l' ôte; i plèt "magnî l' sonk do cour" d' on parint et insi, li fé dcweli. — J.-M. Lecomte (fråze rifondowe).
   • Fåt saveur k' après ene dizindjnêye pareye, ces biesses la ni savèt pus magnî normåldimint, et k' ele si leyèt dcweli. — P. Otjacques (fråze rifondowe).
2. (imådjreçmint) endaler tot doûçmint, tourner a rén.
   • I s' fåt mete a l' idêye K' ele dicwelixh, li veye. — M. David (fråze rifondowe).
   • Dj' inme mî aveur on no flamind et disfinde li walon k' on no pår walon et leyî dcweli m' lingaedje. — M. Slangen (fråze rifondowe).

Sinonimeye

• (divni maigue a ndè mori) : amwinri, maigri, setchi, souwer, souwer evoye, alanmi, si discheure, lanwi
• (tourner a rén) : croufyî

Sipårdaedje do mot

w. do Levant

Ratournaedjes

divni maigue a ndè mori po ene djin, ene biesse

• Francès : dépérir ^(fr), décliner ^(fr)

tourner a rén po ne sacwè

• Francès : péricliter ^(fr)

Pårticipe erirece

dicweli

1. Pårticipe erirece do viebe "dicweli".
   • Tansou aveut dcweli, et divni come on tchet d’ après l’ Sint-Djhan dins les samwinnes k’ avént shût. — L. Mahin, Vera (fråze rifondowe).

Codjowas

Dobès rfondowes

dicweli

dicwelixh

dicweli

1. indicatif prezintrece, prumire djin do singulî, do viebe « dicweli »
   • Dji nd a pus po lontins, poy ki dj' dicweli a vuwe d' ouy.
2. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece