Prononçaedje

candjî

Etimolodjeye 1

candjî

Svierba do viebe « conter ».

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
conte contes

conte omrin

  1. plaijhante istwere.
    • C’ est on vraiy conte di Noyé, voste istwere !
Parintaedje
candjî
Mots d’ aplacaedje
candjî
Ortografeyes
candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjî
plaijhante istwere

Etimolodjeye 2

candjî

Svierba do viebe « conter ».

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
conte contes

conte omrin

  1. adicion, carculaedje, rizultat.
    • Li bon docteur a sogne k’ on n’ l’ evoye tot près do front s’ i n’ trouve nén l’ conte des lanchtoûnes k’ on lyi dmande. Les crwès dins les bruwères (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjî
  1. diner s’ conte
    • Del nute, do djoû, po vs bén adjonde
      Li microbe est la ki vs ratind
      I vs apice bén, i vs dene vosse conte
      Et vs estoz xhorbou so on moumint. Martin Lejeune (fråze rifondowe).
  2. sins pus d’ conte ki ça
  3. si rinde conte : bén vey.
    • Dji m’ rind conte kel tins del djonnesse pout esse court, k’ il a do må d’ brouyî evoye. Félix Duval (fråze rifondowe).
  4. tini conte di : aconter.
  5. conte d' apoticåre : conte mierspepieus.
    • Li franc luron, ji n’ la co mâye compté :
      Ine saqui n’ sètind wère à compte d’apothicâre ;
      J’ouveure èt j’ carmassêye tos lès jou timpe èt târd
      Antoine Kirsch, Li sa'vtî èt l' banquî, 1889.
  6. sol conte di
Parintaedje
candjî
Ortografeyes
candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjî
carculaedje

Etimolodjeye 3

candjî

S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « conte », el pout stitchî vaici.

Divancete

candjî

conte (nén candjåve)

  1. mostere k’ on tént avou l’ ôte costé di des djins nén d’ acoird.
    • Il esteut dins ene lisse conte mi.
    • Ele si mwaijhixheut s’ on bateut conte leye. Émile Gilliard (fråze rifondowe).
  2. mostere on rméde po rweri d’ on må.
    • Conte les halenes, mete del tchene al tere åtoû des cabus.
    • Conte li fivlinne on pindeut ene boursete avou des crås pourceas åtoû do hatrea ; ça dveut pinde so li stoumak. Georges Ghys (fråze rifondowe).
  3. mostere ene discandje.
    • Les camaerådes påtnut chiner dins les cinses do coron et discandjî do tchocolåt ubén do savon conte des canadas. Louis Sohy (fråze rifondowe).
  4. mostere k’ on djond (ene sacwè, ene sakî).
    • N’ aspoyîz nén vosse doet conte li meur : li plåsse n’ est nén co setch.
    • Les stoubions do vint vinént bômer conte on cwårtea d’ baracmints plantés e mitan des prés. Willy Bal (fråze rifondowe).
    • Ele sere si feye conte si pwetrene ; « Louwiza », shofele-t ele. Félicien Barry (fråze rifondowe).
    • Li brut a rbucté conte les grands castagnîs tot do long d’ l’ aiwe. Émile Gilliard (fråze rifondowe).
    • Lès-oûhês l’ riqwèrèt, li monså faît s’ niyêye
      divins ’ne fotche conte si bôr èt, qwand l’ Bêté tchèrèye
      påhûl’mint d’vins les steûles èl doûce tièneûr dèl nut′
      Henri Simon, Li mwért di l'åbe.
Ratourneures
candjî
  1. bate conte : dire ki c’ n’ est nén l’ veur.
    • Dandjreus k’ i sont dins l’ bon et dji n’ va nén bate conte. Émile Gilliard (fråze rifondowe).
  2. dji n’ pixhe nén conte : dji nel rifuze nén.
    • Si to véns avou ene boune dorêye, dji n’ pixhe nén conte.
  3. fén conte fén, gn a pont d’ dobleure : djeu d’ mot inte li sinse « contråve a » et l’ sinse « astok di ».
Parintaedje
candjî
Mots d’ aplacaedje
candjî
Sinonimeye
candjî
Ortografeyes
candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjî
avou l’ ôte costé di des djins ki s' batèt  Loukîz a : conte di
po rweri
po discandjî avou
mostere k’ on djond (ene sacwè, ene sakî)
bate conte
  •   Francès : dire le contraire, s’opposer à
dji n’ pixhe nén conte
  •   Francès : je ne refuse pas

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
conte contes

conte omrin

  1. tot çou ki n’ tént nén avou ene prumire sacwè.
    • Elle a bén mostré l’ po et l’ conte.
Ratourneures
candjî
  1. ki ti m’ fwais dire li conte : dijhêye po d’ escuzer d’ aveur dit on laid mot.
    • Espece di wesse, ki m’ fwait dire li conte. Arthur Masson (fråze rifondowe).
Ratournaedjes
candjî
conte
ki ti m’ fwais dire li conte
  •   Francès : excusez-moi de m’emporter de la sorte
Ortografeyes
candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
  • conte : E1

Etimolodjeye 4

candjî

Do vî lingaedje d' oyi conte, lu-minme do latén comitem (cogne acusative di comes, copagnou); dj' ô bén, li ci k' acpagntêye li rwè (al guere).

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
omrin conte contes
femrin contesse contesses

conte omrin

  1. (el hôte moyinådje) fonccionaire lomé pa l’ impreur, li rwè po manaedjî on boket d’ l’ impire. Ci boket si loméve ene conteye.
    • C’est-c’djoû-là qui tos les comtes et les barons qui s’sintît k’pissîs di r’mwérd, avît pris l’creûs d’blanke sôye dè creûh’lé Joseph Mignolet, "Li Payîs des Sotês", 1926, p. 33.
  2. (el basse moyinådje et co asteure) tite di nôblesse padzo l’ duk.
Parintaedje
candjî
Ortografeyes
candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : R13, C8
Ratournaedjes
candjî
tite di nôblesse

Waitîz eto

candjî

  Lijhoz l’ årtike conte (discramiaedje) so Wikipedia

Sustantif

candjî
singulî pluriyal
conte contes

conte omrin

  1. conte (mot scrît eyet prononcî e francès come e walon) (plaijhante istwere).

Codjowa

candjî

conte

  1. Do viebe « conter ».
    • Il me conte fleurette.
      • I m' conte des galguizoûtes.