Etimolodjeye

candjî

Bodje « conter » (nombe) çou ki dene on mot avou l’ betchete « a- » des viebes et avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes inglès « acount »

Prononçaedje

candjî
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) aconte
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) acontez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) acontans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) acontnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) acontrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) acontéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) aconte
pårt. erirece (dj’ a, vos av) aconté
Ôtes codjowaedjes sipepieus tåvlea

aconter (viebe å coplemint)

  1. prinde asteme, pinser a.
    • Po m' aler pormoenner al plouve, dji n' î aconte nén. Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Totes les vantijhes et les antchous
      Ki Pire et På dit so nosse conte,
      Est bén sot cila ki les aconte. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.19, “Avâ l’ Aiwe” (fråze rifondowe).
    • — On brogn’rè l’Tempe, pusqu’i dit qu’Diu n’acompte qui l’åme:
      Brèya st-on djâle qu’aveût st-ine tignasse di lurson.
      Et l’såle — gayoûle di påpigåyes
      Qu’on baraquî man’cèye —
      S’impliha d’èclameûrs…
      Joseph Mignolet, "Li tchant del croes", 1932, p. 81.
    • On dûhon veyeut voltî ene båshele d’ amon Tîsse el Coulêye. Mins leye ni l’ acontéve nén. Manfred Lejoly (fråze rifondowe).
    • L' addjectivire «d' apoticåre» est radjoutêye cial eciclopedicmint, po-z aconter les ôtes fleurs do minme djinre Lucyin Mahin, so Wikipedia.
  2. aveur divins s' cour.
    • Ele n' aconte pus s' galant. Motî Haust (fråze rifondowe).
  3. (avou l' noyaedje) fé come si l' ôte n' egzistéve nén.
    • E corti d' nosse måjhone, i crexheut-st on rôzî, toplin d' lai-m'-e-påye, (…) et k' on n' acontéve nén Henri Simon (fråze rifondowe).
    • Mins les djins d' ouy, c' e-st anoyeus
      N' acontèt pus les viyès croes.
      Camille Gaspard (fråze rifondowe).
  4. bén sognî, traitî ene sakî.
    • Asteure, c' est Leloup k' est tot. C' est lu ki va al vijhnåve ; mi, dji n' so pus rén. On n' m' aconte nén pus k' on Flamind. Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 115, "L'infifélité d' Catrène".

Ratourneures

candjî
  1. nén î aconter : nén poleur esperer en sacwè dilé onk.

Sinonimeye

candjî
bén sognî, traitî ene sakî

Contråve

candjî

Ortografeyes

candjî
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

candjî
bén sognî, traitî ene sakî