wangnî

Walon (Rifondou)

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	wangne
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	wangnîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	wangnans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	wangnnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	wangnrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	wangnive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	wangne
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	wangnî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

wangnî

(v. sins coplemint) esse li prumî (d' ene bate).
- BIETME. – T’ as vnou å monde avou ene hamlete, twè, potince ?...
  TOUMAS. – Vola cénk pårts e-n erote k’ i wangne !...
  FRANCWES. (riyant) – Çoula fwait dijh pat’cous* amon l’ frezé Lakeye ! Djouwans ns co ? — Joseph Mignolet, « Li Vwè dè Clokî, 1926, p.18 (fråze rifondowe).
- Li prumî k' aveut catchî tos les chifes d' ene des cwåtes criyive "kine!" et il aveut wangnî. — Maurice Georges (fråze rifondowe).
(viebe å coplemint) riçure po si ovraedje, pask' on-z a stî l' prumî.
- Il a wangnî l' prumî pris.
(viebe å coplemint) riçure ene sacwè après s' aveur yeu batou, aveur tchevi por leye.
- Si tu vous t' bate et wangnî ene cocåde, va-z î !— Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 115, "L'infifélité d' Catrène".
- Li veye, c’ e-st ene wadjeure k’ on åreut rén d’ pus a wangnî. — Arthur Xhignesse, « Bwègnes mèssèdjes » (1905), p.5 (fråze rifondowe).
- Ca tès vîs mots ont s’tu batous so n’ deûre èglome
  Avou l’ustèye d’acir qui nos wangna nos dreûts,
  Oûy’ minme, qwand on lès d’bite, on ôt co brêre les omes
  Qu’ont flahî, sins lâker, po qu’ nos viquans’ ureûs. — Joseph Mignolet, "Les håyes sont rfloreyes", "Mi lingadje?", 1921, p. 117.
(viebe å coplemint) avni ene sawice.
- Abeye grand-mere, on betch ! Et s' wangnîz vs vosse bedreye. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.144, « Bébé rèy ås andjes » (fråze rifondowe).
(viebe å coplemint) meriter.
- Li pôve biesse l' aveut bén wangnî, ca dispoy Lidje ele aveut rouflé sins ahote et n' lyi aveut on nén meskeyou les côps d' corijhe — Joseph Mignolet, "Vé l’loumîre" (1922) (fråze rifondowe).
(v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « di ») saetchî èn advantaedje.
- Ele esteut maryeye, mi tristesse fourit bén grande ;
  Mins k' est çk' on wangne di s' pinde ou di s' neyî ? — Charles Duvivier de Streel, "Li pantalon trawé" (1849) (fråze rifondowe).
((v. å nén dit coplemint)) (wangnî après)
1. endaler eviè.
  Hê, les trakeus ! sayîz d' wangnî après li dzeu do tiene : dj' estans onk dissu l' ôte, ciddé padzo !
2. si stinde eviè.
  Li grande veye wangne Après la-hôt, après låvå, Avou s' cimint, avou s' beton… — Lucyin Mahin.