vinki
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « vincere » (minme sinse), avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes.
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /vɛ̃.ˈki/ /vɛ̃.ˈke/ /vɛ̃k/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /vɛ̃.ˈki/
- Ricepeures : vin·ki
Viebe
candjîDjin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | vinki / vinkixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | vinkixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | vinkixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | vinkixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | vinkirè / vinkixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | vinkixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | vinkixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | vinki |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
vinki
- (viebe å coplemint) esse pus foirt ki (èn, ene ôte) dins ene lûte, ene guere, ene bate di dvize.
- I n' a måy sitou vinki. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Les Almands ont stî vinkis, mins c' esteut des teribes sôdårds. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) (pus stroetmint) amoenner (ene sakî) a candjî d' idêye.
- Rôzine, vos nel sårîz vinki. — Philippe Maudoux (fråze rifondowe).
- Vo t' la vinkeye, grandiveuse ki t' es ! — Auguste Laloux, Pa totès strwètès vôyes (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) esse pus fel ki (èn, ene ôte) a l' ovraedje.
- I n' est nén a vinki a l' ovraedje. — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- (v. sins coplemint) esse li pus foirt.
- I n' vinkixhront nén. — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- I s' a leyî vinki. — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- ((viebe å prono) : Loukîz a : « si vinki ».) esse pus foirt ki s' flåwté.
- Il est tot coixhe dins totes ses acopleures e s' volant dressî. Alez ! Ni hictêye nén tot ! boute ! I s' rimete a l' ovraedje. I s' vout vinki ! Tot tene, valet ! Il est tot nåjhi — Auguste Laloux, Li p’tit Bêrt (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjî- vinki s' måle tiesse si mwaistri, cwand on s' vout måvler.
Parintaedje
candjî- vinkixheu (vinkeu), vinkixhaedje
- vinkisse
Mots d’ aplacaedje
candjî- nén vinkixhåve (invincibe)
Sinonimeye
candjîOrtografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
candjîv.c. : esse pus foirt ki
v.c. : amoenner a candjî d' idêye
- Arabe marokin : ربّح (ary) = rebbe7
- Francès : convaincre (fr), persuader (fr)
- Neyerlandès : overtuigen (nl)
Pårticipe erirece
candjîvinki omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "vinki".
- I n' a måy siti vinki. — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Les Almands ont stî vinkis, mins c' esteut des teribes sôdårds. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Vo t' la vinkeye, grandiveuse ki t' es ! — Auguste Laloux, Pa totès strwètès vôyes (fråze rifondowe).
- Fåt k' i gn åye des vinkixheus et des vinkis.