ravôtyî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje « vôte », avou l’ betchete « ra- » des viebes & avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes, retourer bråmint des côps, come li påsse retoure les kertons d' lård dins ene vôte (etimolodjeye nén acertinêye).

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	ravôteye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	ravôtyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	ravôtians
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	ravôteynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	ravôteyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	ravôtyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	ravôteye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	ravôtyî
Ôtes codjowaedjes	come tcheryî

ravôtyî (viebe å coplemint)

1. mete do papî, ene toele evnd. tot åtoû d' ene sacwè pol waeranti.
   • Ravôtyîz vosse froumadje dins ç' papî ci.
   • Cwand l’ palasse del fatålité
     Nos vént prinde a pårt, nos ravôteye,
     Nos n’ avans nén pus onk ki l’ ôte,
     Ni l’ foice, ni l’ pouvwer do rbouter
     Li måleur ki nos acåbele— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.12, “Li Bonne Chance fait tot” (fråze rifondowe).
   • Dji vôreu ravôtyî tos mes rimeas dvins ene fleur
     Plamour k' dj’ a les pinses k’ avou ene si ritche mousseure,
     I serént-st adegnis, wårdés come on bea live ! — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Råvions d’ hanteû (1923), p. 103 (fråze rifondowe).
   • Ele fwait rôler dvant leye li ptit paket bén ravôtyî dins ene coviete — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
   • Des tirs å fizik ewou çk' on wangne on tot ptit boket d' souke di peme ravôtyî dins bråmint do papî (w:René Limbourg).
   • Po-z espaitchî k’ les velos n’ soeyénxhe gordés dins l’ tram et l’ trén e-n alant a Brussele, on les ravôtyive dins des bindletes di gris papî — Émile Pècheur (fråze rifondowe).
   • Li nive a toumé come mwints côps après l' prumî d' djanvî, et dj' end avans po l' moes di ç' grand blanc mousmint la ki ravôteye les tchamps et les bwès — André Henin (fråze rifondowe).
   • Li veye est bele cwand l' sondje el ravôteye di clairté — Joseph Mignolet (fråze rifondowe).
2. retourer pa ôte tchoi.
   • Sol ri, ene lådje foye di såvadje rubåbe î naiveye; l' aiwe ni l' eterprind k' tot doûçmint, pa les boirds po cmincî; tot d' on côp, tote li foye est ravôtieye — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
   • Adon cwand l' ranse del nute ravôtive li molén,
     I cwitéve si coulêye,
     Po-z aler tni kipagneye al feye do vî Mårtén— Joseph Mignolet, "Fleûrs di prétins", p.83 (1929), "Li molin dè vî Stiène" (1925) (fråze rifondowe).
   • Ravôtyî e-n on toirtchisse di doleurs. — Jean Bosly, ratournant L' imitåcion d' Djezus-Cri (fråze rifondowe).
3. riployî mwints côps so lu-minme (ene toele, on mousmint).
   • On n' pout nén code Des fleurs d' amour Sins k' on waeraxhe Endè fwaiye si bezaece Sins comprinde ki l' amour, C' est nén l' lénçoû tot ravôtyî — Reynolds Hostin (fråze rifondowe).
4. E cisse pådje ci, n’ a co pont d’ definixha pol mot. El pôrîz radjouter, s’ i vs plait ? Come çoula, l’ årtike rissereut d’ adrame.
   • Les måcules ki nos avans fwait
     Vis sont toizêyes par li fårdea
     Ki moudrixh, sipråtche et ravôteye. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.92, “Vîx Souv’nir” (fråze rifondowe).

Sinonimeye

• (mete ene sacwè åtoû) : ewalper, ratoirtiyî, rafûler, refådler, efådler, emantler, rascovri, ebaler, epacter
• (riployî so lu-minme) : racafougnî, reboler

Parintaedje

• ravôtiaedje
• disvôtyî

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• ravôrtiyi : C8
• ravôtyi : C99
• ravôtyî : C99
• ravôtiè : S24
• ravontyî : C99
• ravôtî : C99

E rfondou walon :

• ravôtyî : R10 ^(lére), R11 ^(lére), R13

Ratournaedjes

mete ene sacwè åtoû

• Francès : envelopper ^(fr), emballer ^(fr)

retourer

• Francès : entourer ^(fr), englober ^(fr), encercler ^(fr)

riployî mwints côps so lu-minme

• Francès : replier ^(fr), chiffonner ^(fr)

Pårticipe erirece

ravôtyî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "ravôtyî".

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	ravôtyî	ravôtyîs
femrin padrî	ravôtieye	ravôtieyes
femrin padvant	ravôtieye	ravôtieyès

ravôtyî omrin

1. ewalpé.
   • Li plaece k’ e-st avnante a-st on plafond sotnou avou deus sômîs, et des meurs ravôtyîs, disk’ ås finiesses, di bleus pavés måladroetmint pondous. — Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p.5 (fråze rifondowe).
   • Ele fwait rôler dvant leye li ptit paket bén ravôtyî dins ene coviete — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
   • Tot d' on côp, i veyît on rôleu k' arivéve di leu costé, et il esteut ravôtyî dins on lådje caban — ratournaedje del fåve d' Ezope «Li bijhe et l' solea» (fråze rifondowe).
2. cafougnî
   • On n' pout nén code Des fleurs d' amour Sins k' on waeraxhe Endè fwaiye si bezaece Sins comprinde ki l' amour, C' est nén l' lénçoû tot ravôtyî — Reynolds Hostin (fråze rifondowe).