noer
Etimolodjeye
candjîTayon-bodje latén « nĭger » (minme sinse).
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /nwɛːʀ/ /nwaːʀ/ /nwɛʀ/ /nwaʀ/ /nøːʀ/ /nyːʀ/ /nwoːʀ/ (betchfessî oe)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /nwɛːʀ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | noer | noers |
femrin atribut | noere | noeres |
femrin epitete (todi padvant) |
noere | noerès |
noer omrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no)
- (coleur) del coleur ki boet tote les waches del loumire.
- Vo rla les noerès nûlêyes.
- I boet ene djate di noer cafè — André Gauditiaubois (fråze rifondowe).
- foirt mannet, aprume do vizaedje.
- Il a rivnou avou s' figueure tote noere.
- (imådjreçmint) (belès-letes) peneus, måhaitî.
- Vos dirîz k’ ene sacwè d’ dåné,
Lyi stitche les pus noerès pinsêyes— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.39, “Qui fait mâ trouve mâ” (fråze rifondowe). - Les noers djoûs sont-st evoye, vorcial ene bele aireur — Louis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 121 (fråze rifondowe).
- Vos dirîz k’ ene sacwè d’ dåné,
Ratourneures
candjî- noer come ene pouce, noer come gayete, pus noer ki warsele
- noer come on ramoneu
- fé l’ diåle pus noer k' i n' est
Parintaedje
candjîMots d’ aplacaedje
candjîSinonimeye
candjî- foirt mannet.
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
candjîdel coleur ki boet totes les waches del loumire
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
noer | noers |
noer omrin
- cisse coleur la.
- Li noer vos ahåye.
- djin k' a cisse coleur di pea la.
- C' est l' prumî côp k' il elijhèt on noer come prezidint.
Ratourneures
candjî- noer di gayete : noer come li tcherbon
- Nwêr di gayète su l’ nîve èdjaléye,
Clotchîs : sonoz one sitampéye,
L’Avièrje, assatchîye, clincîye si tièsse
Su s’-t-èfant, mièrnu, sins pont d’ pèces
— Jacques Desmet.
- Nwêr di gayète su l’ nîve èdjaléye,
Sinonimeye
candjîRilomêye do mot
candjîLi mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke
- Li noer vos ahåye : pîce di teyåte da J.(!!! a-z aveuri) Stienlet.
Ratournaedjes
candjîcoleur ki boet totes les waches del loumire
Adviebe
candjînoer (nén candjåve)
- foirt (fok dins sacwants ratourneures)
- I fwait noer froed — Motlî Lejoly d’ Ôvîfa (fråze rifondowe). p. 141
- Ces frutaedjes la sont noer maweurs — Motlî Lejoly d’ Ôvîfa (fråze rifondowe). p. 141
Ratourneures
candjî- loukî noer (E165)
Sinonimeye
candjîLoukîz a : «Motyince:foirt (adviebe)/walon»
Ratournaedjes
candjîWaitîz eto
candjîLijhoz l’ årtike noer (coleur) so Wikipedia