houkî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Mot-brut « hou » avou l’ cawete di codjowaedje « -kî » des viebes (come « houper » et « houpler »), racuzinåve avou l’ vî francès « huchier », et l’ francès « hucher » (aviyi) ; mot cité dins l’ FEW 4 504b, li fjhant rmonter a on tayon-bodje patwès latén * « huccare » ; ciste etimolodjeye la n’ est nén rprinjhe dins les ôtes wiccionaires.

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /hu.ˈkiː/ /hu.ˈki/ /hu.ˈke/ /hu.ˈkɛ/ Prononçaedje a radjouter (waitîz e hagnon ortografeye) ; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 17.109
- prononçaedje zero-cnoxheu : /hu.ˈkiː/
Ricepeures : hou·kî

Viebe

houkî (2^inme troke) (codjowaedje)

(viebe å coplemint) criyî après ene sakî u après ene biesse dresseye.
- Cwand ele veyeut on djonne copere,
  Li djoû di l’ an k’ aveut l’ air peneus,
  Ele li houkive, lyi dvnéve des nûles,
  Et tot djhant k’ il estént fråjhûles,
  Ki ses bondius s’ cassént tot seu,
  K’ i n’ faleut nén trop foirt les strinde. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.76, “Li Vîle Martchande di Nûles” (fråze rifondowe).
- Elle a houkî l’ efant, et xhårer, tot carwaitant avou ses mwins padzeu ses ouys — Bernard Louis (fråze rifondowe).
- Dji rescontrîs Gustene Maca
  K’ aveut des frambåjhes plin s’ tchena;
  Abeye, abeye, ele nos houca — Tchanson des macrales del Viye Såm.
- On-z a rovyî di m’ houkî et dji m’ a fordoirmou.
(viebe å coplemint) fé vni (ene sakî) tot djåzant, tot-z evoyant ene lete, tot fjhant dire.
- Houkîz Råsse k’ i vegne ovrer — Motî Forir (fråze rifondowe).
- (Kî ç’ on va) houkî ås tripes ? — Motî Toussaint (fråze rifondowe).
- Les djins d’ Davdisse nos vnént houkî a l’ ouxh : vos vénroz magnî on ptit boket d’ dorêye, la — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
- Metans ns a tåve eschonne,
  Aschidoz vos dlé mi,
  Schoûtez ça come i tone,
  Vos estoz mia vaici.
  Pocwè tronner come ça ?
  Vos ploz esse seur ki dmwin,
  Dj’ irè houkî vosse pa,
  Po lyi dmander vosse mwin — Chantal Denis (fråze rifondowe).
- Li mayeur houcrè l' fanfåre, Bietmé, li coirbiyård, Tiedôre irè po les fleurs, moncheu l' curé m' a prometou ene foû bele grand-messe a onze eures — Paul-Henri Thomsin, ratournant "Li vî bleu" da François Walthéry & Raoul Cauvin, 2011 (fråze rifondowe).
(viebe å coplemint) prinde li telefone po cåzer a (ene sakî).
- Ns alans houkî l’ police.
- Houke lu so si axhlåve !
- Dji vons houkî l’ årtisse : gn a nosse vatche k’ a l’ oraye froede — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
- Dj' a sayî di vs houkî tote li matinêye mins ça sounéve ocupé.
(viebe å coplemint) (mot d’ rilidjon) dimander d’ l’ aide a (on sint, on diè).
- Il ont houkî tos les sints foû do Paradis al vude.
(viebe å coplemint) (éndjolike) po on programe infôrmatike, enonder li côde d’ ene fonccion ou d’ on dzo-programe.
(viebe å coplemint) (tchestrolès) lomer.
- Comint houcrîz ciste usteye ci : ene hawe ou on hawea ?
(v. sins coplemint) criyî.
- Dji houke dispu on cwårt d’ eure, mins gn a nouk ki respond.
(viebe å prono) : Loukîz a : « si houkî ».