tchitche
Prononçaedje
candjî- AFE :
- diferins prononçaedjes : /t͡ʃit͡ʃ/ /t͡ʃœt͡ʃ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃit͡ʃ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Etimolodjeye 1
candjîTayon-bodje latén « ciccum » (pitite sacwè)
Sustantif 1
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
tchitche | tchitches |
tchitche femrin
- pitite cwantité.
- Il åreut falou ene tchitche di sé d' pus.
- mannesté ki sûne des ouys, del nute, u a cåze d' ene maladeye.
Ratourneures
candjî- Ça n' vént nén a ene tchitche : Ça n' doet nén esse djusse djusse. On dit eto : ... a on pwel, a ene coye di påpe.
- n' î nén comprinde ene tchitche : èn comprinde gote di rén a ça.
- Li messe do Semdi Sint, c' est totes brixhådreyes k' on n' î comprind nén ene tchitche— Joseph Selvais (fråze rifondowe).
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjî- pitite cwantité Loukîz a : Sinonimeye:pitite cwantité
Ratournaedjes
candjî(petite quantité) Loukîz a : Sinonimeye:pitite cwantité
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | tchitche | tchitches |
femrin atribut | tchitche | tchitches |
femrin epitete (todi padvant) |
tchitche | tchitchès |
tchitche omrin et femrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no)
- ki n' alowe nén voltî çou k' il a; ki wåde tos ses cwårs por lu.
- Il est tchitche, eyet s' feme eto — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
- Il est bén trop tchitche: i touwreut on pû po-z awè s' pea — Motî Pirsoul (fråze rifondowe).
Ratourneures
candjî- I n' est nén tchitche do må des ôtes : I fwait bouter ses ovrîs, ses efants come des biesses.
- tchitche pårén ! : Criyaedje des efants ezès batemes dinltins, cwand l' pårén n' aveut pupont d' çanses a lzî hiner (divant, i criyént: "Vive Pårén !").
Sinonimeye
candjî- arabe, pice-crosse, rapia, hape-tchå, crantchou; I n' est nén tchitche do må des ôtes : il exploite, il surexploite
Parintaedje
candjîRatournaedjes
candjîtchitche
Sustantif 2
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
tchitche | tchitches |
tchitche omrin et femrin
- onk, ene ki wåde tos ses cwårs por lu.
- A l' vî tchitche!
Etimolodjeye 2
candjîTayon-bodje tîxhon "ketsche" (crakion, ragosse) mot cité dins l’ FEW 16, 316a, Dataedje do mot : 1580.
Sustantif
candjîsingulî | pluriyal |
---|---|
tchitche | tchitches |
tchitche femrin souwé frut :
- peme côpêye a bokets, souwêye e cofe, ki s' pout wårder tot l' ivier.
- Les tchitches ont dmoré trop lontins e for: ele sont rayeyes — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
- On afiyive les tchitches so ene coidlete ådzeu del sitouve — Michel Anselme (fråze rifondowe).
- souwêye poere.
- Po fé des tchitches, on passéve les poeres å for cwand on-z aveut cût dins des pailes ås dorêyes; on lzî passéve deus troes côps po k' ele setchixhénxhe — Michel Anselme (fråze rifondowe).
- souwêye biyoke.
- frut ki cmince a bleti.
Ratourneures
candjî- do côrin d' tchitche : sôre di compote fwaite avou des souwés fruts.
- do brouwet d' tchitche : aiwe k' on cût
- clair come do brouwet d' tchitches : nén clair do tot.
- pouri (èn efant) a tchitche u: pouri come ene tchitche : li foirt gåter.
- fé des tchitches avou l' trô di s' cou : (måhonteuzmint) mori (paski les musses di l' anusse si ratchitchèt al moirt).
Parintaedje
candjîSinonimeye
candjî- (peme): caetche, oraye-di-beguene, tchitchon, ficote
- (biyoke): pronne
Sipårdaedje do mot
candjîw. do Mitan, w. do Coûtchant, Basse Årdene
Ortografeyes
candjîAprès 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : R13
Ratournaedjes
candjîsouwé frut
- Francès : pomme tapée (fr), poire tapée (fr), pruneau (fr) (biyoke)
souwé boket d' peme Loukîz a : oraye-di-beguene
- Francès : tranche de pomme séchée (fr)
Addjectif
candjîsingulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | tchitche | tchitches |
femrin atribut | tchitche | tchitches |
femrin epitete (todi padvant) |
tchitche | tchitchès |
tchitche omrin et femrin (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’ no)
- souwé, tot cåzant d' pemes.
- Des tchitchès pemes.
- Les crompires sont totes tchitches — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
Ratournaedjes
candjîEtimolodjeye 3
candjî Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
- tchitche ås ouys